چکیده:

 حدیث به‌عنوان دومین سند دین‌شناسی همواره مورد عنایت و پاسداری جدی مسلمانان بوده ولی درعین‌حال از دستبرد جاعلان و دشمنان اسلام، مصون نمانده است. از جمله مهم‌ترین آفات در حوزه‌ی حدیث، جعل و تحریف می‌باشد. حدیث‌شناسان در این رابطه مباحث مفصلی ارائه داده و به معرفی افراد و گروه‌های جاعل و انگیزه‌های آنان در جعل پرداخته و در این بین «زنادقه» را به‌عنوان گروهی مخرّب معرفی نموده‌اند؛ امّا مراجعه به متون اسلامی نشان می‌دهد که اولاً معنای دقیقی از «زندقه» ارائه نگردیده است و افراد و گروه‌هایی با مشخصه‌های گوناگون به زندقه متهم شده‌اند؛ به‌گونه‌ای که می‌توان زنادقه را در انواع زنادقه خاص شامل پیروان ادیان ایرانی و زنادقه‌ی عام شامل زنادقه دینی، اجتماعی، سیاسی، فرهنگی و ... دسته‌بندی نمود. ثانیاً «زنادقه» در اصطلاح حدیث‌شناسان بر تمامی افراد منتسب به زندقه اطلاق نشده بلکه مرادشان از زنادقه مخالفان اسلام بوده است که مرموزانه جهت تشویش و تشکیک در عقاید مسلمانان به جعل و دسیسه در احادیث متوسل شده‌اند. از این رهگذر نیز ارائه دسته‌بندی دیگری از زنادقه، به زنادقه جاعل و خرابکار در حوزه‌ی دین و زنادقه غیر جاعل ممکن خواهد شد. در این پژوهش بعد از بررسی واژه‌ی «زنادقه» و سیر تاریخی مفهوم «زندقه»، تعریفی از این پدیده ارائه و علل اتهام افراد و گروه‌های مختلف به زندقه تحلیل شده است. آنگاه به مناظرات زنادقه با ائمه: و سایر علما و شبهات و آرای زندیقان پرداخته شده و در پایان، برخی احادیث جعلی منتسب به این افراد در زمینه‌های مختلف و اهداف آنان از تخریب، مورد بحث قرار گرفته است.

کلیدواژه‌ها: حدیث، جعل حدیث، زندیق، زنادقه و زندقه.

 مقالات مرتبط:

 بررسی نقش زنادقه در جعل حدیث، بمانعلی دهقان منگابادی، حسین صفری، حدیث پژوهی، پاییز و زمستان 1390، شماره 6، (26 صفحه، از 251 تا 276) (علمی _ پژوهشی).
فصول پایان‌نامه:

نویسنده در چهار فصل به ارائه مطالب خود پرداخته است:
فصل اول: «کلیات»
* پیش درآمد
* مشکل و مسئله
* فرضیه‌ها
* پیشینه
* انگیزه بحث از زنادقه و جعل حدیث
* روش تحقیق و منابع
فصل دوم: «آشنایی با مفهوم «زندقه» و افراد متهم به زندقه»
* ريشه و معناي واژه‌ی زنديق
* ارتباط زندقه با آئین‌های ايراني
* زنادقه در فرهنگ روايات
* سير تاريخي مفهوم زندقه
* تعريف زندقه و دسته‌بندی زنادقه
* علل گسترش زندقه گرایی
* برخي شخصیت‌های زنادقه
فصل سوم: «مناظرات زنادقه»
* مناظرات زنادقه با ائمه (ع)
* مناظرات زنادقه با ساير علما
* مزاياي بررسي مناظرات زنادقه
* بررسي تفكرات زنادقه
فصل چهارم: «برخی از جعلیات زنادقه»
* سير نقل و نگارش حديث و حضور زنادقه
* اقرارهاي زنادقه و بررسي اجمالي جعليات آنان
* زنادقه و جعل و تحريف در تاريخ
* جعليات زنادقه به‌منظور تشكيك در قرآن
* جعل احاديث فقهي
* جعليات زنادقه در مسير عقايد و غيره.

نوشتن دیدگاه