چکیده:

 منظور از معیار تمییز حق‌الله و حق‌الناس این است که ملاکی ارائه شود تا طبق آن مصادیق آن دو از هم تمییز داده شود و احکام آن‌ها به‌طور مشخص تبیین گردد و چون در فقه اسلامی مصادیق زیادی از حق‌الله و حق‌الناس وجود دارد و در روایات هم احکامی به این عنوان ذکر شده‌اند و از طرفی مسئله حق‌الناس یعنی حق انسان در مسائل بین‌المللی جایگاه تعیین‌کننده‌ای دارد لذا مشخص شدن معیار تمییز بین آن دو از اهمیت قابل توجهی برخوردار می‌باشد.2- با نظری گذرا و مطالعه مروری آثار فقهی به دست می‌آید که پژوهشی تحلیلی مستقلی در این باره انجام نگرفته است و تا جایی که نگارنده تلاش و جستجو کرده غیر از مطالب پراکنده کتابی با مقاله‌ای در این خصوص نوشته نشده است فقط مقاله‌ای به قلم آیه الله رضا استادی است که در آن احکام حق‌الله و حق‌الناس بیان شده است و البته ایشان بر خلاف نظر نگارنده احکام حق‌الله و حق‌الناس را معیار تمییز بین آن دو نمی‌داند.3- با توجه به مطلب بالا تحقیق درباره معیار تمییز حق‌الله و حق‌الناس از کار سخت و پیچیده می‌باشد و نوشتن در این موضوع به بحث و بررسی بیشتری نیاز دارد.4- رساله حاضر با اذعان به این‌که چنین پژوهش محدودی نمی‌تواند پاسخ‌گوی همه سؤالات و انتظارات به‌حق گسترده در این زمینه باشد تنها با انگیزه گشودن روزنه‌ای به بحث حاضر یا به این میدان گذاشته است. نگارنده اذعان دارد که عنوان حاضر علی‌رغم مهم بودن و داشتن ثمرات مفید جایش خالی است و بر محققان است که به این مهم پرداخته و این خلأ را پر کنند. 5- هدف اصلی رساله حاضر تعریف و تبیین حدود حق‌الله و حق‌الناس بررسی تطبیقی مصادیق مهم آن در فقه مذاهب اسلامی و تا حدودی پاسخ به توهم عدم توجه اسلام به حقوق انسانی است.6- در این رساله معیار تمییز به دو قسم تام و غیرتام تقسیم شده است و سپس به بیان معیارهای تمییز بین حق‌الله و حق‌الناس از هر دو قسم پرداخته شده است. در بخش معیارهای تام سه معیار ذکر شده است و در بخش غیرتام چهار معیار آورده شده است. سپس به مصادیق مهم حق‌الله و حق‌الناس پرداخته شده است.7- نوشته حاضر در چهار فصل تنظیم گردیده است در فصل اول به کلیات تبیین واژه‌ها و مفاهیم مربوط به بحث در فصل دوم به تبیین معیارهای تمییز بین حق‌الله و حق‌الناس در فصل سوم به مصادیق مهم حق‌الله و حق‌الناس در مذاهب اسلامی و در فصل چهارم به جمع‌بندی و خلاصه مطالب پرداخته شده است.

فصول پایان‌نامه:

 این پژوهش در چهار فصل ارائه شده است:
فصل اول: «کلیات»
* کلمه حق
* کلمه حکم
* کلمه ملک
* معیار تمیز
فصل دوم: «معیار تمیز بین حق‌الله و حق‌الناس»
* معیارهای تام
* معیارهای غیر تام
فصل سوم: «مصادیق مهم حق‌الله و حق‌الناس»
* مصادیق مهم حق‌الله
* مصادیق مهم حق‌الناس
فصل چهارم: «خلاصه و جمع‌بندی مطالب»

نوشتن دیدگاه