چکیده:

 با تسلط مسلمانان بر اندلس، به‌مرور آئین و فرهنگ اسلامی در میان ساکنان آنجا گسترش یافت. با این‌همه به‌رغم آنکه اندیشه‌های مختلف دینی و گرایش‌های گوناگون مذهبی مجالی برای بروز و ظهور در اندلس (در دوره اسلامی) به دست آوردند، تشیّع در شمار معدود مذاهبی بود که اساساً فرصتی برای بیان مبانی اعتقادی خود به دست نیاورد و به سبب وجود عواملی چند، راه بر گسترش و تثبیت اندیشه‌‌های شیعی در اندلس بسته شد. پرسش اصلی در این پژوهش آن است که علل و عوامل عدم گسترش و ناپایداری تشیّع در اندلس چه بود و سیاست‌ها و برنامه‌های حکمرانان اندلس خاصه امویان چه تأثیری در این موضوع داشته است؟ یافته‌های نگارنده در پاسخ به سؤال اصلی تحقیق از این قرار است که: اندلس از زمان فتح تا سرنگونی خلافت اموی در قرطبه ماهیتی اموی داشت که سیاست‌های خود را بر مبنای نادیده گرفتن حق اهل‌بیت (ع) استوار ساخته بود. امویان با حمایت همه‌جانبه از مذهب مالکی، مجال هرگونه فعالیت را از دیگر مذاهب، خاصه تشیّع سلب کردند. انکار حقایق شیعه و انتساب به یهودیت و مسیحیت، مبارزه فراگیر با حکومت‌های شیعی در خارج از اندلس، نگارش آثاری بر ضد شیعه و اعتقادات آن‌ها و جلوگیری از انتشار هرگونه مطلبی درباره عاشورا، پوشاندن واقعیات تاریخ تشیّع، تشویق به ردّیه نویسی در مسائل شیعی و سرکوب حرکت‌ها و قیام‌های شیعی همگی ازجمله اقدام‌های حکومت اموی بر ضد تشیّع در اندلس بود. این اقدام‌ها باعث شد تا فعالیت‌ها و کوشش‌های پیروان تشیّع در اندلس به‌گونه‌ای آشکار محدود شده و شیعیان از بیان باورها و انجام مراسم مذهبی خود باز مانند. تنها پس از برافتادن امویان بود که شیعیان فرصتی هرچند کوتاه به دست آورده، با تأسیس خلافت حمودی توانستند شمه‌ای از حضور سیاسی _ فرهنگی خود را در اندلس نشان دهند. با این‌همه به دلیل دور ماندن آن‌ها از مراکز علمی، نهادها و عالمان و نظریه‌پردازان دینی و مذهبی خود، آشنایی چندانی با مبانی فکری اندیشه‌های کلامی و فلسفی شیعه نداشتند. این پژوهش بر اساس روش تحلیلی و با استفاده از منابع، مآخذ و مطالعات تاریخی صورت گرفت. از این‌رو پرداختن به علل و عوامل عدم گسترش و زمینه‌های ناکامی تبلیغات شیعیان در اندلس و نیز علل ناپایداری این مذهب در آن سرزمین موضوعی بدیع و پژوهشی نوآورانه بود که لزوم بررسی و تحلیل منابع تاریخی را ایجاب می‌کرد.

کلیدواژه‌ها:اندلس، علل عدم گسترش تشیع، بنی حمود، امویان اندلس.

مقالات مرتبط:

 علل عدم گسترش و ناپایداری تشیع در اندلس از ابتدای ورود اسلام به اندلس تا پایان دوره‌ی بنی حمود (92 - 449 ق)، سید احمدرضا خضری، حسین خسروی، مطالعات تاریخ اسلام، پاییز 1393، (28 صفحه، از 34 تا 61)، (علمی _ پژوهشی)
فصول پایان‌نامه:

این پان نامه شامل شش فصل می‌باشد:
فصل اول: «کلیات»
فصل دوم: «تشیع در اندلس»
فصل سوم: «ابزارها و شیوه‌های شیعیان برای انتشار تشیع»
فصل چهارم: «علل عدم گسترش و ناپایداری تشیع در اندلس»
فصل پنجم: «علل ناکامی بنی حمود در انتشار و گسترش تشیّع در اندلس»
فصل ششم: «نتیجه‌گیری و پیشنهادها»

نوشتن دیدگاه