مجموعه‌ی مقالات سایت دانشنامه اهل‌بیت (ع) به معرفی مقاله‌های مرتبط با مداخل دانشنامه اهل‌بیت (ع) می‌پردازد. این بخش از سایت به‌مانند قسمت پایان‌نامه‌ها، به سه کلان موضوع «تاریخی»، «کلامی - سیاسی - اجتماعی» و «فقهی - اخلاقی» تقسیم شده است. همان‌گونه که دانشنامه نیز به سه بخش یاد شده تقسیم شده و هر کدام از این بخش‌ها مشغول تهیه مداخل مختص خود با همکاری نویسندگان می‌باشند. یکی از زیرمجموعه‌های قسمت تاریخیِ مقالات، بخش «اهل‌بیت (ع)» بوده که به چهارده معصوم (ع) و اهل‌بیت (ع) (به شکل عام) تقسیم شده است. در این مقال بر آنیم تا بخش مقالات عنوان «امام سجاد (ع)» از این مجموعه را معرفی کنیم.
به‌طور‌کلی معرفی هر مقاله در سایت دانشنامه اهل‌بیت (ع) همراه با درج نام نویسنده، نام مجله، سال و شماره انتشار آن و همچنین درج رتبه علمی مقاله است. چنان که اگر مقاله چکیده و کلیدواژه‌ای داشته باشد، در ادامه ذکر شده و علاوه بر این، امکان دریافت اصل مقاله نیز وجود دارد. همچنین آدرس اینترنتی مقاله که اثر به صورت متنی یا فایل pdf در آن وجود دارد، در معرفی مقالات لحاظ گردیده است. شایان ذکر است که تلاش بر این بوده تا مقالات به سایت خود مجلات ارجاع شود و در صورت عدم امکان به سایت‌هایی اشاره شود که ملاحظه تمام متن امکان پذیر باشد.
بنابراین در بخش «امام سجاد (ع)» تعداد 63 مقاله قرار گرفته است که به 4 زیرمجموعه تقسیم شده است که عبارتند از: «امام (ع) و قرآن»، «سیره امام (ع)»، «صحیفه سجادیه» و «متفرقه». از مجموع مقالات، 17 مقاله حائز رتبه علمی - پژوهشی بوده و 7 مقاله دارای رتبه علمی - ترویجی هستند. شایان ذکر است که در اینجا به تعدادی از مقالات ارزشمند این بخش اشاره می‌شود:
1. عنوان مقاله: «امامت در صحيفه سجاديه»
نویسنده: «محمد محمود‌پور، صاحبعلي‌اکبري»
نام مجله: علوم قرآن و حديث
سال و شماره انتشار: بهار و تابستان 1388، شماره 82
چکیده
ازجمله منابع مورداستفاده در بررسی تاریخ اندیشه اسلامی، سیره معصومان (ع) به‌ویژه روایات مستند به ایشان است. حساس‌ترین دوره تاریخ در سیر تحول اندیشه سیاسی اسلام، آغاز دوران بنی‌امیه و تبدیل خلافت به سلطنت در این دوران است. در این میان امامان شیعی (ع) بنا بر وظیفه الهی در جهت حفظ و احیای اندیشه اسلامی اقدامات خاصی انجام دادند. در این نوشتار جهت‌گیری امام سجاد (ع) در حساس‌ترین دوره تاریخ اسلام، بر اساس «صحیفه سجادیه» موردبررسی قرارگرفته است تا راهبرد ایشان در جهت حفظ خط امامت شیعی آشکار شود.
کلیدواژه‌ها
امام سجاد (ع)، امامت، بنی‌امیه، صحیفه سجادیه.
دریافت مقاله
برای بارگزاری متن کامل مقاله، اینجا را کلیک کنید
*****
2. عنوان مقاله: «بررسي مفهوم استغفار در صحيفه سجاديه»
نویسنده: «مرتضي حسيني شاهرودي، فهيمه شريعتي»
نام مجله: علوم قرآن و حديث
سال و شماره انتشار: بهار و تابستان 1390، شماره 86
چکیده
یکی از پرشمارترین فرازهای صحیفه سجادیه به توبه، انابه و استغفار از گناهانی مربوط است که نه‌تنها با مقام عصمت امام سجاد (ع) ناسازگار است بلکه با انسان‌های معمولی نیز مناسبت ندارد. این نوشتار در پی آن است که برخی از راه‌حل‌های تعارض یادشده را مطرح و بررسی کند. بر این اساس، در تبیین تعارض پیش‌آمده بین عصمت امام و اعتراف به گناهان در ادعیه، فرازهای مربوط به بحث به دودسته تقسیم می‌شود: دسته یکم: برخی از فرازها به علت مضامین آن‌ها نباید به معصوم (ع) نسبت داده شود، به نظر می‌رسد که دعای معصوم و اعتراف به گناه وی در این موارد با سایر انسان‌ها به‌عنوان مراتب وجودی معصوم (ع) ارتباط دارد نه به ساحت ویژه آن حضرت؛ دسته دوم: ادعیه‌ای است که نوع اعتراف به گناهان در آن‌ها با عصمت اولیا منافات ندارد چراکه معنی گناه متعارف در آن‌ها لحاظ نمی‌شود؛ بلکه کوچک‌ترین دوری از خدا و اشتغال به ما سوی الله آن‌هم نه آن نوع از دوری و اشتغال به غیر که میان سایر انسان‌ها کم‌وبیش وجود دارد، ازنظر معصوم در قبال عزّ ربوبی بی‌ادبی و گناهی نابخشودنی به‌حساب آمده و نهایتاً سردادن هر ندایی گویی قد برافراشتن در برابر الله تعالی محسوب شده است که امام (ع) به خاطر آن‌ها استغفار می‌کند.
کلیدواژه‌ها
صحیفه سجادیه، معصوم (ع)، استغفار، انسان کامل، مراتب وجودی، عز ربوبی.
دریافت مقاله
برای بارگزاری متن کامل مقاله، اینجا را کلیک کنید
*****
3. عنوان مقاله: «پژوهشی درباره نامه منسوب به امام سجاد (ع) خطاب به زهری»
نویسنده: «محمدحسن زاهدی توچائی»
نام مجله: «مقالات و بررسیها»
سال و شماره انتشار: زمستان 1386، شماره 86
چکیده
نامه‌ای از حضرت علي بن الحسين (ع) به محمد بن مسلم معروف به ابن شهاب زهري در برخي منابع ذکرشده است. در اين نامه زهري به جهت همکاري با دربار بنی‌امیه مورد سرزنش آن حضرت (ع) قرارگرفته است. معمولاً اين نامه در تحليل موضع‌گیری‌های سياسي و اجتماعي امام سجاد (ع) مورد استناد قرار می‌گیرد. از بررسي منابع و کتاب‌های متعدد چنين برمی‌آید که قدیم‌ترین منبع موجودي که اين نامه را، البته بدون سند، نقل کرده کتاب تحف العقول تألیف ابن شعبه حراني است. بررسي محتوايي نامه از عدم سازگاري تعابير موجود در آن با سن، درجه انحراف و سطح علمي زهري در زمان امام سجاد (ع) نشان دارد. بر اساس بررسي سندي و متني، صدور اين نامه از سوي امام سجاد (ع) خطاب به زهري را نمی‌توان پذيرفت. ازاین‌رو، در نظر گرفتن فرضياتي ديگر دراین‌ارتباط، ضروري است.
كليدواژه‌ها
علي بن الحسين (ع)، زهري، تحف العقول، ابن شعبه حراني.
دریافت مقاله
برای بارگزاری متن کامل مقاله، اینجا را کلیک کنید
*****
4. عنوان مقاله: «تجربه تفسیری و امام سجاد (ع)»
نویسنده: «علی شیروانی»
نام مجله: انجمن معارف اسلامی ایران
سال و شماره انتشار: زمستان 1384، شماره 5
چکیده
یکی از اقسام مهم تجربه دینی، تجربه «تفسیری» است. این مقاله با روشی توصیفی - تحلیلی، این قسم از تجارب دینی را با تأمل بر نیایش‌های امام سجاد (ع)، بررسی و محورهای اساسی بینش آن امام بزرگوار درباره این قسم از تجارب را تحلیل و تبیین می‌کند. ابتدا تجربه تفسیری را تبیین مفهومی کرده، سپس ارتباط آن را با تبیین دینی بازگفته‌ایم. و آنگاه با تقسیم تبیین، به عقلانی و غیرعقلانی، عقلانیت تفسیرهای دینی را خواهیم گفت. در این مقاله تأثیر و تأثر دوجانبه تجربه تفسیری و احوال و عواطف آدمی، ارتباط تجربه تفسیری با برخی از آموزه‌های اصلی اسلام، ازجمله توحید افعالی و اسمای الهی از منظر امام سجاد (ع)، موردبررسی قرارگرفته است و برای تأیید، نمونه‌های متعددی از فرازهای مناجات‌های گوناگون امام سجاد (ع) نقل‌شده است.
کلیدواژه‌ها
امام سجاد (ع)، صحیفه سجادیه، نیایش، تجربه دینی، تجربه تفسیری، تبیین دینی، توحید افعالی، احوال ایمانی، فعل خدا.
دریافت مقاله
برای بارگزاری متن کامل مقاله، اینجا را کلیک کنید
*****
5. عنوان مقاله: «نقد و بررسي روايات «قليل الحديث» بودن امام سجاد (ع)»
نویسنده: «رضا مسرور، غلامرضا رئيسيان»
نام مجله: کتاب قيم
سال و شماره انتشار: بهار 1390، شماره 1
چکیده
ائمّة معصومین (ع) و ازجمله امام سجّاد (ع)، با توجّه به منصب مهمّ الهی که عهده‌دار بودند، در راستای حفظ، رشد و نمو اسلام و نیز هدایت مردم، تلاش‌های بسیار نموده‌اند. از جملة آن تلاش‌ها، سخنان و احادیث فراوان است که با توجّه به فعالیت‌های گستردة آن‌ها، کثیر الحدیث بودنشان امری انکارناپذیر به نظر می‌رسد؛ ولی همان‌گونه که در تاریخ حدیث گزارش‌شده، گاهی افرادی جهت تضعیف شخصی، حدیثی جعل و یا از روی خطا و تدلیس تغییراتی در متن حدیث ایجاد کرده‌اند. درنتیجه مطلبی نادرست ارائه و به دست متأخرین رسیده و بر این اساس قضاوت‌های نادرستی (به‌ویژه از سوی خاورشناسان) ارائه‌شده است. نسبت به امام سجاد (ع) نیز، روایاتی باصفت «قلیل الحدیث» بودن جعل‌شده است. این مقاله درصدد بررسی و نقد این روایات و مبرّا دانستن آن حضرت، از صفت «قلیل الحدیث» بودن با ارائة ادّلة گوناگون است.
کلیدواژه‌ها
امام سجاد (ع)، قلیل الحدیث، زهری، باغندی، جعل حدیث، تدلیس.
دریافت مقاله
