چکیده
حکومت نوبنیاد امام علی در مراحل آغازین تثبیت و تحکیم خود بود که با فتنه ی گروهی موسوم به ناکثین مواجه شد که به رغم بیعت آزادانه ی خود با آن حضرت، به بهانه ی انجام عمره از مدینه خارج شدند تا جبهه ی جدیدی را در برابر امام بگشایند و حاکمیت او را به چالش بکشند. ماجراجوییهای ناکثین که سرانجام به افروخته شدن آتش فتنهی جمل منجر گردید، ابتدا شهر بصره را از کنترل امام خارج کرد و سپس زمینه را برای ایجاد نخستین جنگ داخلی در اسلام فراهم نمود.
پرسش اساسی که این مقاله میکوشد تا به روش توصیفی تحلیلی به تبیین آن همت گمارد، این است که رفتار اصحاب جمل در ماجرای سقوط بصره از چه منطقی پیروی میکرد؟ یافتههای این پژوهش، ناظر به این معناست که آنان برخلاف ادعای خود در اجرای عدالت و خون خواهی عثمان، با تمسک به راهبردهای فریب و شبههافکنی، نفاق و پیمانشکنی، سختکشی و کینهورزی، تبعیض و سرکوب، کوشیدند تا شهری را که پیش از این، به طوع و رغبت، به خلافت علیبن ابیطالب تن داده بود، از حیطه ی اختیار و کنترل اوخارج سازند و از آن به مثابه ی پایگاهی برای شورش علیه آن حضرت بهرهبرداری نمایند.
واژه های کلیدی: بصره؛ جمل؛ زبیر؛ طلحه؛ عایشه؛ علی؛ فتنه