چکیده
معتزلیان شیعه شده عنوانی برای برخی از متکلمان شیعی است که سابقۀ تفکر اعتزالی دارند. ابوعیسی وراق، ابن راوندی، ابن قبه رازی، ابن مملک اصفهانی و ابن فسانجس از شخصیتهای این دسته از متکلمان هستند. اینان با آگاهی از نظام الاهیاتی معتزلیه اندیشههای امامی را پذیرفتند و در راه دفاع و تبیین آموزههای کلامی امامیه تلاش کردند. این تلاش تغییراتی را در تفکر امامیه و سوق دادن کلام امامیه به اندیشههای اعتزالی به همراه داشت. این مقاله به بررسی این موضوع و راستآزمایی این نظریه پرداخته است. به نظر میرسد عموم جامعه علمی امامیه، به طور غالب، نگاه مثبتی به معتزلیان شیعه شده داشتهاند، ولی نمیتوان همۀ اینها را به صورت یکسان تلقی کرد. دو شخصیت مطرح این جریان، یعنی ابوعیسی وراق و ابن راوندی، به نحوی از میراثداران کلام امامیه در کوفه و با گرایشات ضد معتزلی هستند. تأکید بر بنیاد فکری امامیه، یعنی بحث امامت محور اصلی اندیشه معتزلیان شیعه شده را شکل داده است، ولی این وجه مشترک الزاماً رویکرد کلامیِ یکسانی را میان آنان، در حوزۀ توحید و عدل در پی نداشته است.
کلیدواژهها: تاریخ کلام امامیه؛ معتزلیان شیعه شده؛ ابوعیسی وراق؛ ابن راوندی؛ ابن قبه؛ ابن مملک اصفهانی؛ ابن فسانجس
دانلود مقاله نقش معتزلیانِ شیعه شده در گرایش کلام امامیه به اعتزال