چکیده:
معرفت به امور زیربنایی اعتقادات اسلامی از مهم‌ترین وظایف یك متدین به دین اسلام می‌باشد كه باید با استدلال به آن‌ها پرداخته و مورد پذیرش او گردد یكی از آن مسائل، بحث مهم امامت و نبوت می‌باشد كه به‌عنوان هادیان مردم به سمت حق‌تعالی نقش می‌آفرینند و لحاظ عصمت این هادیان به‌عنوان اصل جدایی‌ناپذیر در وظیفه هدایت آنان ایفای نقش می‌کند لذا باید با توجه به مبانی عصمت، خواه آن مبانی برگرفته از عقل باشد و یا نقل _ معصومیت آنان را نتیجه گرفت؛ برای پرداختن آن لازم دانستم كه در ابتدا به واژه‌شناسی پرداخته و گفتیم عصمت در لغت به معنای منع و حفاظت و در اصطلاح به معنای امتناع معصوم از گناهان می‌باشد. این امتناع معصومان از گناهان _ كه هم گناهان عمدی و هم گناهان سهوی را شامل می‌شود _ با اختیار خودشان از طریق علم به حاضر و ناظر بودن حق‌تعالی، باور راستین به عقاید وحیانی و قوت عقلانی آنان حاصل گشته است و هیچ جبری دخیل نمی‌باشد. در این بین باید بین عدالت و حفظ اولیای الهی با عصمت معصومان تفاوت قائل شد و آن‌ها را یكی ندانست. از آنجایی كه انسان دارای دو بخش علمی و عملی می‌باشد، معصومان نیز در هر دو بخش علمی و عملی _ آن‌هم از زمان تولد تا آخر عمر _ معصوم می‌باشند. اما مبانی‌ای كه دلالت بر عصمت دارند هم ادله عقلی را شامل می‌شود و هم ادله نقلی را؛ یعنی ادله‌ای كه منشأ عقلی دارند مثل قاعده لطف، اصلح بودن عصمت از غیر عصمت، محال بودن جمع بین متابعت و عدم متابعت و افضلیت معصوم از غیر معصوم دلالت بر عصمت انبیاء دارند و همچنین ادله‌ای كه منشأ نقلی دارند مثل آیه عهد، آیه اتمام‌حجت، قبول شهادت، اولوا الامر نیز دلالت بر امتناع معصومان از گناهان دارند. از سوی دیگر ادله عقلی و عرفانی و همچنین ادله نقلی مثل آیه تطهیر و ثقلین دال بر عصمت ائمه و حضرت زهرا (س) دارند.
کلیدواژه‌ها:عصمت، پیامبران، امامان شیعه، حضرت زهرا، مبانی عصمت، گناهان.
