چکیده:

 موضوع رساله حاضر سیره حکومتی پیامبر اسلام (ص) در مواجهه با اهل کتاب و به‌طور عمده یهودیان و نصرانیان است. پس از بیان مسئله، ضرورت و پیشینه تحقیق؛ به تعریف لغوی و اصطلاحی واژگان مرتبط شده است. در برخورد با کفار غیر حربیه اهل ذمّه رفتار و تعاملی بر اساس آیات «انک لعلی خلق عظیم» و «رحمه للعالمین» به کار رفته و آیات و روایات مرتبط بررسی شده است. از سوی دیگر در برخورد با کفار حربی که با مسلمین سر جنگ دارند، برای اجرای عدالت بر اساس «اشداء علی الکفار» رفتار شده و برای شناخت بیشتر جرم‌های آنان، آیات و روایات مرتبط بررسی شده است. در گام بعد به پراکندگی اهل کتاب در جهان پیش از اسلام پرداخته و سپس پیشینه جغرافیایی و تاریخی آنان به‌ویژه علل مهاجرت اهل کتاب به حجاز، اتحاد و اختلافات آنان با یکدیگر را، مورد بررسی قرار داده است. سپس به بیان و بررسی معاهدات و پیمان‌های رسول خدا (ص) با اهل کتاب می‌پردازد؛ و در برخی موارد به پیمان‌شکنی آنان پرداخته و کیفیت برخورد آن حضرت (ص) با آنان را بیان می‌کند. در پی این بحث اهداف، آثار و نتایج این قراردادها، مورد بررسی قرار می‌گیرد. آنگاه سیره قضایی رسول خدا (ص)، جایگاه قضایی و حقوق شهروندی اهل کتاب در جامعه مسلمین، قضاوت پیامبر (ص) بر مبنای عدل وداد در اختلافات آنان، واگذاری قضاوت به دیگران و یا خود آنان را تبیین نموده است. علاوه بر این، موضوعاتی همچون: چگونگی روابط اقتصادی رسول‌الله (ص) با اهل کتاب؛ دادن هدیه و قرض، معامله و تجارت آزاد اهل کتاب ذمی با مسلمین، کیفیت و کمیت دریافت جزیه و خراج از آنان؛ چگونگی تعامل آن حضرت (ص) با اهل کتاب حربی، زنان، فرزندان، منازل، مزارع و اموال آنان؛ توجّه خاص به سیره نظامی رسول خدا (ص)، اصول سیاست خارجی آن حضرت (ص) با اهل کتاب؛ از اهم مطالب این رساله است.

 کلیدواژه‌ها: سیره، سیاست، حکومت، اهل تتا، تفلار حربی، تفلار غیر حربی، یهود، مسیحیت، مجوس، حنیف، صابئین.

 فصول پایان‌نامه:

 این تحقیق در شش فصل ارائه شده است:
فصل اول: «کلیات»
* بیان موضوع
* ضرورت و اهمیت موضوع
* پیشینه تحقیق
* تعریف واژگان و تعابیر کلیدی
فصل دوم: «جغرافیای انسانی، سیاسی اهل کتاب در شبه‌جزیره و کشورهای هم‌جوار»
* ویژگی‌های جغرافیایی شبه‌جزیره
* تقسیم‌بندی جغرافیایی شبه‌جزیره
* پیشینه تاریخی سکونت حنفاء در شبه‌جزیره
* پیشینه تاریخی سکونت یهودیان در شبه‌جزیره
* پیشینه تاریخی سکونت مسیحیان در شبه‌جزیره
فصل سوم: «معاهدات پیامبر اسلام (ص) با اهل کتاب»
* معانی معاهده در لغت و اصطلاح
* پیمان‌نامه یا قرارداد در لغت و اصطلاح
* اقسام پیمان‌های قرآنی
* پیمان‌های پیامبر (ص) با اهل کتاب
فصل چهارم: «سیره‌ی قضایی پیامبر اسلام (ص) با اهل کتاب»
* جایگاه قضایی اهل کتاب در جامعه مدنی رسول‌الله (ص)
* گونه‌هایی از قضاوت‌های پیامبر (ص) میان اهل کتاب
فصل پنجم: «سیره اقتصادی پیامبر اسلام (ص) با اهل کتاب»
* سیره اقتصادی رسول خدا (ص) با اهل کتاب ذمی
* سیره اقتصادی رسول خدا (ص) درباره‌ی یهودیان حربی
* سیره رسول خدا (ص) درباره‌ی اموال مسیحیان
* سیره اقتصادی رسول خدا (ص) درباره‌ی اموال مجوسیان
* حدود و مقادیر جزیه و خراج در سیره رسول خدا (ص)
* تعهدات و وظایف اهل ذمه در برابر حکومت اسلامی
* روابط اقتصادی پیامبر (ص) با اهل کتاب به صورت قبول یا اعطاء هدیه و قرض
فصل ششم: «سیره نظامی پیامبر اسلام (ص) با اهل کتاب».
* جنگ یا جهاد از منظر قرآن
* هدف از جنگ یا جهاد با اهل کتاب از منظر قرآن
خاتمه
* اصول قرآنی در مواجهه با اهل کتاب
* اصول سیاسی در مواجهه با اهل کتاب
نتیجه‌گیری.

نوشتن دیدگاه