چکیده:

 مهم‌ترین زمینه معنایی واژه حق در قرآن، مربوط به مفاهیم وجود و هستی است. در این معنا «حق» دقیقاً برابر با مفهوم وجود است که بیانگر ماهیت و حقیقت حق نیز هست، زیرا هر موجودی از آن جهت که موجود است و عینیت دارد حقّ می‌باشد، در اینجا حقّ به معنای «ثابت» است. تفسیر این حوزه معنایی حق، در آثار مفسران، عموماً صبغه‌ی فلسفی دارد، چنان‌که ایشان، حق را در آیاتی که خداوند را به وصف حق توصیف کرده‌اند، به معنای موجود ثابتی دانسته‌اند که نمی‌توان در وجود او تردید کرد و هیچ‌گونه باطلی، از نقص، تغییر و فنا، در او راه ندارد. از دیدگاه قرآن کریم، خداوند متعال که از ثبوت و وجوب مطلق برخوردار است، «حق» است. همچنین عالم هستی که وجود خود را وامدار از اوست به اعتبار وجود و ثبات، حق و از جنبه ناثابت و عدم، باطل است. نظامات و سنن حاکم بر مخلوقات که فعل خداوند متعال است نیز «حق» است، پس حق اوست «أَنَّ اللَّهَ هُوَ الْحَقُّ» و از اوست: «الْحَقُّ مِنْ رَبِّکَ». پیدایش باطل نتیجه قهری نقص و محدودیت موجودات است و امتزاج آن با حق، ابزار تحقق یکی از بزرگ‌ترین سنن الهی یعنی ابتلا و آزمایش انسان را فراهم کرده است. گرایش به باطل (ضلال) ثمره ادراک ناقص انسانی است و شکل‌گیری اندیشه ضلالت بار که عمل گمراهانه را در پی خواهد داشت، معلول عوامل متعددی از جمله؛ پیروی از ظن و نشاندن آن در جایگاه باور علمی، اتباع هوای نفس، تکبر، لجاجت، تقلید و تعصب است.

نوشتن دیدگاه