چکیده:
انفال در اصطلاح امامیه اموالی است که پیامبر و پس از ایشان جانشینان برحقش استحقاق مالکیت آن را دارند و در راستای اهداف متعالی خود به هر نحو که مصلحت بدانند به مصرف می‌رسانند. به نظر امامیه مالکیت پیامبر (ص) و ائمه (ع) نسبت به انفال عنوانی است نه شخصی، یعنی رئیس حکومت (امام) که رتق و فتق امور به او محول شده و سیاست و تدبیر ممالک بر عهده‌ی اوست، خداوند به اعتبار آن منصب و جایگاه بودجه‌ای که از بودجه عمومی مسلمانان مجزا است برای امام منظور داشته تا طبق مصلحت به مصرف برساند. انفال منحصر به مصادیق و عناوینی که فقهای شیعه در کتب فقهی خود ذکر کرده‌اند نیست و ذکر این مصادیق موضوعیت ندارد بلکه معیار و ملاک همان بی‌صاحب بودن می‌باشد که در تمامی مصادیق مذکوره موجود و یکسان می‌باشد؛ و در زمان غیبت تمامی موارد انفال برای شیعیان مباح می‌باشد مگر در صورت وجود حکومت حقه مانند جمهوری اسلامی ایران که در رأس آن فقیهی جامع‌الشرایط می‌باشد که در این صورت حکومت می‌تواند با در نظر گرفتن مصالح، ضوابطی را برای استفاده از این اموال وضع کند حتی چنین استفاده‌ای را ممنوع کند. اهل سنت انفال را در ارتباط با غنائم جنگی و مسائل متفرع بر آن لحاظ می‌کنند و با عنوانی مستقل از غنائم و خمس توسعه نیافته است در فقه اهل سنت اصطلاح فئ مفهومی عام‌تر از آنچه در فقه شیعه ذکر شده به خود گرفته به‌طوری‌که شامل جزیه، خراج، عشور و تمامی مواردی که از جانب کفار به مسلمانان رسیده، می‌گردد؛ و تولیت این اموال را در عصر حضور بر عهده پیامبر و پس از ایشان خلفای اربعه دانسته و در عصر غیبت دولت‌های حاکم بر بلاد مسلمین را متولی این اموال می‌دانند.
کلیدواژه‌ها:انفال، فئ، فقه اماميه، فقه اهل سنت.
فصول پایان‌نامه:
این تحقیق در پنج فصل ارائه شده است:
فصل اول: «كليات و مفاهيم»
* ضرورت تحقيق
* هدف تحقيق
* سؤال‌های تحقيق
* فرضیه‌ها
* پیشینه‌ی تحقيق
* معناي لغوي انفال
* انفال از نظر تفسير
فصل دوم: «مفهوم شرعي و مصاديق انفال»
* مفهوم شرعي انفال (تعريف اصطلاحي) از نظر اماميه
* مفهوم اصطلاحي انفال در فقه اهل سنّت
* مصاديق انفال نزد اماميه
* مصاديق فئ نزد اهل سنّت
فصل سوم: «مالكيت و مصارف انفال»
* مالكيت انفال از نظر شيعه
* مالكيت انفال (فئ) از نظر اهل سنّت
* مصارف انفال نزد شيعه
* مصارف فئ نزد اهل سنّت
فصل چهارم: «احكام انفال در زمان غيبت»
* تحليل انفال
* ملكيت يا حق اولويت مباح له نسبت به انفال
* عصر حكومت حقه
* نحوه بهره‌برداری حكومت از انفال
* اصول حاكم بر كيفيت بهره‌برداری
* مهم‌ترین وظايف دولت در قبال ثروت‌های طبيعي (انفال)
فصل پنجم: «مشتركات (اموال عمومي)»
* راه‌ها
* مساجد
* آب‌ها
* معادن
نتیجه‌گیری.
