چکیده:

 ماده 294 قانون مجازات اسلامی می‌گوید: دیه مالی است که به سبب جنایات بر نفس یا عضو به مجنی‌علیه یا به ولی یا اولیای دم او داده می‌شود. در رابطه با این تعریف از دیه در این تحقیق به دیه اعضاء پرداخت شده است دیه اعضاء در فقه و قانون مجازات اسلامی از قاعده خاص تبعیت می‌کند لذا می‌توان گفت: یکی از قواعد حاکم بر دیات، قاعده به اعضای یکی (واحد) و دوتایی (اثنان) است که در این نوشتار از آن به صورت مسامحی به اعضای زوج و فرد تعبیر می‌شود. این قاعده فی‌الجمله مورد پذیرش تمام فقهای شیعه و مذاهب اربعه اهل سنّت قرار گرفته است، گرچه پیرامون مستندات و ملاک آن، دایره شمول و استثنائات آن اختلاف نظر وجود دارد. در دیه کامل مرد نرسیده است، دیه زن و مرد به‌طور مساوی است اگر بیش از ثلث دیه کامل باشد به نصف دیه مرد تقلیل می‌یابد همچنین در ارتباط با میزان دیه، مسلمان بودن، عید بودن نیز دخالت دارند همچنین در قانون مجازات اسلامی و در فقه نیز کمتر بحثی در مورد افراد خنثی شده است به‌طوری که حتی یک‌بار هم در قانون مجازات اسلامی بدان اشاره نشده است با این وجود باید گفت خنثی مشکل افرادی هستند که از طرق شرعی زن یا مرد بودن او مشخص نباشد که برخی گفته‌اند دیه اعضاء او اگر بیش از ثلث دیه کامل مرد باشد، 3/4 (سه‌چهارم) دیه مرد مسلمان می‌باشد. دیه در مورد اعضایی است که ارزش مالی آن مشخص شده است در غیر آن از ارش صحبت می‌شود در ماده 367 قانون مجازات اسلامی در رابطه با ارش آمده است: هر جنایتی که بر عضو کسی وارد شود و شرعاً مقدار خاصی به‌عنوان دیه برای آن تعیین نشده باشد جانی باید ارش بپردازد، در رابطه با ماهیت دیه هم باید گفت در حقوق کیفری اسلام دیه دارای ویژگی‌های منحصر به خود بوده و نهاد حقوقی خاص می‌باشد و نمی‌توان آن را مجازات و با ضمان مالی دانست هرچند که قانون‌گذار در ماده 12 قانون مجازات اسلامی آن را از جمله مجازات‌ها دانسته است.

کلیدواژه‌ها: قواعد فقهی، دیه اعضا، دیه منافع، جبران خسارت، ارش، قانون مجازات اسلامی.

فصول پایان‌نامه:

 این تحقیق در سه فصل ارائه شده است:
فصل اول: «مفاهیم، تعاریف، مبانی و تاریخچه»
* مفاهیم و تعاریف
* تاریخچه دیه در جوامع بشری
فصل دوم: «ماهیت دیه در فقه و حقوق»
* دیه و خسارت‌های زائد بر آن
* دیدگاه فقهی آیات عظام راجع به خسارت زائد بر دیه
* نهادهای قوه‌ی قضائیه و خسارت زائد بر دیه
فصل سوم: «دیه اعضا در فقه و قانون مجازات اسلامی»
* قاعده دیه اعضا در فقه
* قاعده دیه اعضا در قانون مجازات اسلامی
* دیه اعضا زن و مرد در قانون مجازات اسلامی
* دیه اعضا و چگونگی اجرای احکام آن در قانون مجازات اسلامی
نتیجه‌گیری.

نوشتن دیدگاه