چکیده:
تهذیب نفس یکی از مهمترین اموری است که در اسلام بر آن تأکید فراوانی شده و از ابعاد گوناگونی موردبحث و بررسی قرارگرفته است. یکی از مهمترین ابعاد آنکه در این پایاننامه بدان اهتمام ورزیده شده است، ضبط و مهار قلب است. مسئلهای که موفقیت در آن تأثیر بسزایی در کنترل اعضا و جوارح و دوری از گناه و پیراستگی از رذایل نفسانی دارد. به نظر میرسد درصد بالایی از رفتارهای انسان ازآنچه شیطان بر قلب او وارد میکند، برآمده و سرچشمه میگیرد. ازاینرو اگر انسان بر واردات قلبی خود کنترل داشته باشد دلبستگی و عواطف خود را سامان بخشد در جهت اصلاح رفتارهای خویش از توان بالایی برخوردار خواهد شد و به دنبال اصلاح رفتار، فضایل اخلاقی بیشتری در خود ایجاد کرده و در تهذیب نفس توفیق خواهد یافت. بدیهی است عدم تسلط بر واردات قلبی، میتواند زمینه ریشه دواندن رذایل اخلاقی را در وجود انسان فراهم آورد. در این نوشتار با استناد به آیات و روایات به دنبال شناخت قلب هستیم. اعتقاد بر این است که شیطان میتواند در این واردات قلبی انسان نفوذ کند و دلبستگیها و عواطف او را مطابق آنچه خود میخواهد شکل دهد، اما با شناختن راههای نفوذ شیطان و وسواس شیطانی و شناخت آسیبها و امراض قلبی امکان کنترل واردات قلبی فراهم میآید و راه ورود افکار نورانی و صفات پسندیده و الهامات ربانی هموار خواهد گردید. به نظر میرسد برای ضبط و مهار قلب و ساماندهی احساسات و گرایشهای ارتباطی انسان باخدا هست.