چکیده:
دعا در سراسر تمدن بشری از بدو خلقت تاکنون و در تمام ادیان توحیدی و فرهنگ‌های ملل مختلف، یکی از ابزار ارتباطی با خداوند متعال و نوعی معراج روحی و معنوی برای فرد مؤمن به شمار می‌رود. موضوع مورد تحقیق در این پایان‌نامه، بررسی مقایسه‌ای «دعا» در نهج‌البلاغه و مثنوی معنوی است و دستاورد نهایی تحقیق حاضر، آن است که اهمیت دعا را با رویکرد عرفانی مورد بررسی قرار داده و این نکته را خاطرنشان سازد که انسان وقتی در هنگام دعا از مرتبه تعامل با خدای تعالی می‌گذرد و تنها خدا را در دعاهایش طلب می‌کند، در حقیقت، تجلی نور الهی را در خود می‌یابد و این تابش انوار الهی است که وجود انسان را فرا می‌گیرد. هدف از تدوین این پایان‌نامه، استخراج مبانی و جایگاه و اهداف و زمینه‌ها و عوامل تحقق دعا و بیان شرایط و موانع اجابت و آثار و ثمرات دعا در نهج‌البلاغه و مثنوی معنوی و بررسی مقایسه‌ای موضوع یادشده در این دو منبع بوده است تا از رهگذر آن با نگاهی تقریباً نو و قابل توجه، اثری جدید به مخاطبان از اقشار مختلف عرضه گردد. از جمله شرایط اجابت دعا، اخلاص در دعا و توجه کامل به ذات مقدس حضرت حق و امید به اجابت خواسته و مراعات آداب ظاهری در هنگام دعا کردن و از موانع استجابت نیز، عدم رعایت آداب دعا و یا تنافی با سنت‌های آفرینش و عدم مصلحت و ... می‌باشد. از آثار مهم دعا نیز می‌توان به این مورد اشاره نمود که دعا عاملی برای صیقل جان و آرامش روح است که به واسطه آن، رابطه بین انسان و خالق هستی به‌خوبی برقرار می‌‌شود. همچنین دعا موجب جلب رحمت الهی و مغفرت و بخشایش خداوندی می‌گردد. سعادت، کامیابی، فلاح و رستگاری، عاقبت به خیری، فرزند صالح، روزی (مادی و معنوی)، تندرستی و عافیت، خیر و برکت و توفیق طاعت و ترک گناه نیز از جمله دیگر آثار مادی و معنوی دعاست.
کلیدواژه‌ها: دعا، خدا، انسان، اجابت، معبود، رابطه، نهج‌البلاغه، مثنوی معنوی.
مقالات مرتبط:
بررسی مبانی دعا از منظر مولوی با تأکید بر مثنوی، بخش‌علی قنبری، طیبه مکی‌آبادی، فصلنامه مطالعات نقد ادبی، پاییز 1392، شماره 32، (29 صفحه، از 49 تا 77).
