چکیده:
از مباحث مهم و درخور توجه در فقه عبادات مبحث نسیان است: حالتی نفسانی که موجب فوت اصل یا برخی از اجزا و یا شرایط عبادت میگردد و احکام خاصی را در پی دارد. استقرا و رصد کردن موارد و مصادیق نسیان در عبادات و احکام آنها و نیز بررسی مبانی و ادله آن احکام در این موارد وظیفه اصلی این پژوهش است که به نتایج زیر نائل آمده است: نسیان سبب خروج اهلیت ناسی از تکلیف نمیشود؛ زیرا وی عاقل بوده و افعال و اقوالش معتبر است؛ بنابراین آثار شرعی بر افعالش مترتب میشود؛ اما به دلیل تسهیل و رفع حرج از مکلفان نسبت به برخی احکام تخفیف داده شده است. نسیان در حقوق الله عذر به شمار میآید و در عبادات در صورتی که منسی از ارکان باشد و از محل آن گذشته باشد، سبب بطلان عبادت میشود؛ اما در صورت نگذشتن از محل مبطل نیست و نیاز به جبران دارد؛ حتی در صورت نسیان ارکان حج با شرایطی نسیان مبطل نیست و باید جبران شود. نسیان در غیر ارکان نیز مبطل نیست.