چکیده:

 خمس در اسلام یک تکلیف مالی _ عبادی است. این تحقیق با عنوان «بررسی خمس از دیدگاه امام خمینی (ره) همراه مقایسه با مذاهب چهارگانه» بحث پیرامون اهمیت و حکمت خمس، از قبیل دلالت آن بر لزوم تشکیل حکومت اسلامی از دیدگاه امام خمینی (ره) را سرلوحه قرار داده با دلایل مفسّران مذاهب خمسه، مقایسه می‌نماید؛ و معتقد است با وجود منابع مبتنی بر احکام فتوایی، خود آیه خمس (الانفال 41) تا حدودی مهجور مانده و به مباحثی از قبیل نقد دیدگاه شأن نزول داشتن آیه خمس، نحوه مالکیت دولت اسلامی و دلالت سادات سه‌گانه بر بنی‌هاشم به اندازه کافی پرداخته نشده است؛ و توهّم فرضیه‌هایی از قبیل امکان نبودن حکومت اسلامی، بحث خمس را به بیراهه کشانده است: أَلَیْسَ اللَّهُ بِأَحْکَمِ الْحَاکِمِینَ (التین-8) پرسش اصلی این تحقیق بررسی یک سهم بودن خمس و دلالت آن بر لزوم تشکیل حکومت اسلامی است؛ آیا حاکم اسلامی حق تصرف مطلق در خمس را دارد، یا سادات مالک خمس به نحو تقسیم برابر، میان گروه‌های شش‌گانه مذکور در آیه خمس، هستند؟ امام خمینی (ره) اهمیت تشکیل حکومت در رابطه با اجرای احکام مالی را چنین توصیف می‌کنند: «ملاحظه مى‌کنید که احکام مالى اسلام بر لزوم تشکیل حکومت دلالت دارد؛ و اجراى آن جز از طریق استقرار تشکیلات اسلامى میسر نیست». از نتایجی که در این پژوهش حاصل می‌شود عبارت است از این‌که از نظر امام خمینی (ره)، تصور سهم‌بندی خمس به‌طور برابر میان گروه‌های شش‌گانه یعنی خداوند متعال، رسول خدا (ص)، ذی‌القربی، یتیمان و مسکینان و در راه ماندگان سادات به صورت مطلق، باوری نادرست است و مسئله خمس را از رسالت اصلی‌اش که همان اداره مصالح و اصلاح مفاسد جامعه است، دور می‌کند؛ قبل از امام خمینی (ره)، کسانی مثل محقق سبزواری به باور یک سهم بودن خمس تمایل نشان داده‌اند ولی به خاطر اجماع از آن خودداری کرده‌اند. در این تحقیق ضمن مقایسه با نظر امام خمینی (ره)، به این پرسش‌ها پاسخ داده‌شده، همچنین دیدگاه مذاهب خمسه و اختلاف آن‌ها در موارد شمول یا مصرف خمس بررسی شده است. این پایان‌نامه با مراجعه به منابع تفسیری و فقه استدلالی، سعی بر استنباط و استحکام باور یک سهم بودن خمس و حق تصرف آن برای حاکم اسلامی از دیدگاه امام خمینی (ره)، به شیوه توصیفی _ تحلیلی، دارد.

 فصول پایان‌نامه:

 این تحقیق در چهار فصل ارائه شده است:
فصل اول: «کلیات»
* گفتار اول: اهمیت و ضرورت موضوع
* گفتار دوم: تعریف خمس
* گفتار سوم: تاریخچه خمس
فصل دوم: «ادله وجوب خمس»
* گفتار اول: قرآن
* گفتار دوم: سنت
* گفتار سوم: اجماع
* گفتار چهارم: عقل
فصل سوم: «متعلقات خمس»
* گفتار اول: غنائم جنگی
* گفتار دوم: معدن
* گفتار سوم: گنج
* گفتار چهارم: غوص
* گفتار پنجم: زمینی که کافر ذمی از مسلمانی بخرد
* گفتار ششم: مال حلال مخلوط به حرام
* گفتار هفتم: ارباح مکاسب
فصل چهارم: «مصرف خمس»
* گفتار اول: تقسیم خمس به شش سهم
* گفتار دوم: وحدانی بودن امر خمس
* گفتار سوم: ولی امر خمس
* گفتار چهارم: خمس و مالیات
نتیجه‌گیری.

نوشتن دیدگاه