چکیده

 خمس یکی از ضروریات و مسلمات اسلام است که در اصطلاح به معنای: پرداخت یک‌پنجم از برخی از اموال که در شرع مشخص شده، به افراد بخصوصی که شرع اجازه داده است. می‌باشد و از نظر شیعه امامیه، هفت نوع از اموال، متعلق حکم خمس است که در میان این اموال ارباح مکاسب دارای اهمیت و عمومیت ویژه‌ای است که از نظر لغوی به معنای سود کسب‌ها است و از نظر بیشتر فقها و علما، ارباح مکاسب معنایی عام‌تر و وسیع‌تر از معنای لغوی آن دارد. بنا بر عمومیت و اهمیت خمس ارباح مکاسب، بررسی و تبیین جوانب مهم ارباح مکاسب ضروری‌تر از موارد دیگر آن به نظر می‌رسد و بر همین مبنا در این تحقیق با روش توصیفی و تحلیلی و با استفاده از آیات و روایات و کتب فقهی بررسی خمس ارباح مکاسب در پنج فصل انجام شده است که در فصل اول کلیات و واژگان مربوط به موضوع بیان شده و در فصل دوم آن بعد از بیان معنای خمس در اصطلاح فقها و موارد متعلق خمس در اسلام، حکم وجوب خمس ارباح مکاسب در قرآن، سنت و اجماع اثبات شده است و در فصل سوم، مصادیق گروه‌های مصرف خمس که به‌طور کلی الله، رسول، ذی القربی و یتامی، مساکین و ابن سبیل است بیان شده و بعد از بیان چگونگی سلطه ایشان بر خمس، سیر تاریخی مصرف خمس در زمان غیبت کبری امام زمان (روحی له الفدا) بیان شده است و در ادامه با بررسی نظریه‌های مطرح شده در مورد چگونگی سلطه گروه‌های مصرف خمس، نظریه نیمی از خمس ملک مقام ولایت امام و نیم دیگر آن ملک عناوین سادات است. با استدلال اثبات شده و در انتها احکام کلی و مهم مصرف خمس از دیدگاه چند تن از مراجع محترم تقلید بیان شده است. فصل چهارم تحقیق، مسئله تحلیل خمس ارباح مکاسب را بررسی کرده که در آن ثابت شده که تحلیل خمس به معنای عدم وجوب پرداخت خمس است و نباید این مسئله با عدم وجوب حکم خمس، اشتباه شود و بعد سیر تحلیل خمس در سنت بررسی شده است و به این وسیله ثابت شده که در حال حاضر پرداخت خمس واجب است و اگر در برخی زمان‌ها از طرف ائمه (ع) تحلیلی صورت گرفته است بر اساس مقتضیات و مصالح مسلمین بوده است، در آخر فصل آثار مثبت پرداخت خمس و آثار منفی نپرداختن خمس برای اثبات اهمیت پرداخت خمس بیان شده است. فصل آخر در مورد چگونگی محاسبه خمس ارباح مکاسب می‌باشد که در ابتدا مباحث کلی حسابرسی خمس اموال مانند سال خمسی، انواع مؤونه و شرایط آن و انواع غیر مؤونه که مورد اتفاق پنج تن از مراجع محترم تقلید است بیان شده و بعد از آن راهکاری آسان و در عین حال دقیق برای حسابرسی خمس اموال داده شده است و در انتها موارد اختلافی مراجعه محترم تقلید در مورد چگونگی محاسبه خمس اموال بیان شده است تا افراد به راحتی بتوانند خمس اموال خود را محاسبه کنند.

فصول پایان‌نامه:

 این تحقیق در پنج فصل ارائه شده است:
فصل اول: «کلیات و واژگان شناسی»
* بخش اول: کلیات
* بخش دوم: واژگان شناسی
فصل دوم: «اثبات خمس ارباح مکاسب در فقه امامیه»
* بخش اول: معناي «خُمس» ازنظر فقها امامیه
* بخش دوم: موارد متعلق خمس در اسلام
* بخش سوم: اثبات حکم وجوب خمس ارباح مکاسب در فقه امامیه
فصل سوم: «بررسی مصارف خمس ارباح مکاسب در فقه امامیه»
* بخش اول: بررسی مصادیق مصرف خمس
* بخش دوم: مصادیق آیه خمس در حال حاضر و چگونگی سلطه ایشان بر خمس
* بخش سوم: بررسی نظریه‌های مطرح شده در مورد مسئله خمس
* بخش چهارم: آیا اختصاص نیمی از خمس به بنی‌هاشم تبعیض نیست؟
* بخش پنجم: بیان احکام مهم مصرف خمس ارباح مکاسب
فصل چهارم: «بررسی تحلیل خمس ارباح مکاسب در فقه امامیه»
* بخش اول: معناي تحلیل خمس
* بخش دوم: بررسی تحلیل خمس بخصوص خمس ارباح مکاسب در سنّت
* بخش سوم: اهمیت وجوب پرداخت خمس
فصل پنجم: «چگونگی محاسبه خمس ارباح مکاسب در فقه امامیه»
* بخش اول: مباحث کلی حسابرسی خمس اموال
* بخش دوم: راهکار حسابرسی خمس اموال
* بخش سوم: چگونگی محاسبه خمس اموال از نظر مرجع تقلید
نتیجه‌گیری کلی.

نوشتن دیدگاه