چکیده:
پژوهش حاضر در پاسخ به این سؤال است که «حج بهعنوان یک فریضه عبادی – سیاسی چه نقشی میتواند در روابط بین کشورهای اسلامی ایفا کند؟»؛ فرضیه تحقیق بر این باور است که مراسم حج میتواند نقشی تعیین کننده در گسترش روابط فرهنگی، سیاسی و اقتصادی بین کشورهای اسلامی داشته باشد. توضیح اینکه اسلام بهعنوان یک دین جهانشمول رویکرد خاصی نسبت به ماهیت روابط انسانها در سطح بینالمللی دارد، در همین راستا علاوه بر تبیین اصول و مبانی، ابزارهای مناسب برای تحقق برنامهها را نیز تشریع کرده است. یکی از راهکارهای کارآمد برای این منظور، آئین شگرف و پر رمز و راز حج است که در این تحقیق مورد پژوهش قرار گرفته است. در فصل اول به بیان کلیات پرداخته شده است و برای ساختار سازی و کارآمدی موضوع، در فصل دوم مباحث تئوریک در خصوص روابط بینالملل فرهنگی و زمینههایی که این نوع از روابط برای بهبود و گسترش سطح تعاملات بین کشورها ایجاد میکند، بهعنوان مبانی نظری بحث بیان گردید. در فصل چهارم به بررسی ابعاد و ظرفیتهای حج در سه حوزه فرهنگی، سیاسی و اقتصادی، بر اساس آیات و روایات پرداخته شده است و آثار و ظرفیتهای این فریضه بزرگ، از این سه زاویه مورد تحقیق و بررسی قرار گرفته که حاصل آن حکایت از جایگاه ویژه حج نزد شریعت اسلام و نیز آثار وضعی و عملی آن در زندگی مسلمانان سراسر جهان اسلام دارد. در واقع نشان داده که حج علاوه بر آنکه کانون معارف الهی است با داشتن ابعاد سیاسی، فرهنگی و اقتصادی تمرین یک زندگی اجتماعی با تنوع نژادی، فرهنگی، فکری و اعتقادی است که این سلوک جمعی و هدفمند الگویی برای همزیستی مسالمتآمیز توأم با امنیت و عدالت اجتماعی در تمام مراحل و شئون زندگی است. همچنین در ادامه به بررسی وضعیت موجود کشورهای اسلامی در بهرهگیری از این همایش و کنگره جهانی اختصاص یافته و موانع بهرهگیری حداکثری از این فرصت استثنایی نیز بیان شده است.
فصول پایاننامه:
این پژوهش در پنج فصل ارائه شده است:
فصل اول: «كليات و مفاهيم»
فصل دوم: «چهارچوب نظري»
فصل سوم: «رويکردهاي نظري و اصول روابط بینالملل در اسلام»
فصل چهارم: «بررسي و شناخت ابعاد حج»
فصل پنجم: «بررسي وضعيت موجود كشورهاي اسلامي در بهرهگیری از حج»
نتیجهگیری.