چکیده:
حج یکی از واجبات مهم دینی است که علی‌رغم دربرداشتن ابعاد مختلف آن، عمدتاً به بعد معنوی و عبادی آن توجه شده است و سایر ابعاد آن مورد غفلت واقع شده است، ظهور انقلاب اسلامی ایران به رهبری امام خمینی (ره) و متعاقب آن رهبری آیت‌الله خامنه‌ای، ابعاد دیگر حج را برجسته نمود و به وجه سیاسی آن اهمیت ویژه‌ای شده است. امام خمینی (ره) و مقام معظم رهبری با هوشمندی از ظرفیت‌های ایجاد شده با طرح احیای حج ابراهیمی (ع) و محمدی (ص) و با انتقاد از دولت‌های سلطه‌پذیر در جهان اسلام، حج را زمینه‌ساز و تبلور و تمرین همگرایی و اتحاد و همزیستی مسلمانان می‌دانند که می‌تواند این روح اخوت و همدلی و وحدت را بر محور توحید و خدا گرایی در پیکره امت اسلامی تزریق نماید. ایشان از مسلمین می‌خواهند که حج را کانون اتحاد و همبستگی و اصلاح امور مسلمین قرار داده و از این پایگاه بر سلطه ابرقدرت‌ها و حکومت‌های وابسته و خودکامه بشورند. در این پژوهش به دنبال تبیین کارکردهای سیاسی حج از منظر معصومین، به جایگاه حج از دیدگاه امام خمینی و رهبری می‌پردازد. سپس وجوه سیاسی حج و وضعیت موجود و چشم‌انداز مطلوب از منظر امام خمینی و مقام معظم رهبری مطرح می‌شود. همچنین تلاش شده است بر اساس گردآوری روش کتابخانه‌ای از نظریه بحران اسپریگنز به تشریح عدم رضایت وضع موجود و ارائه راه‌حل منطقی بهره ببرد. نتایج این پژوهش برجستگی ظرفیت‌های ابعاد سیاسی حج بر اساس نظریات امام خمینی و رهبری است که حج باید باعث آشنایی مسلمانان و ایجاد مودت، تحکیم وحدت، برائت از مشرکان، ایجاد حیات طیبه و هویت بخشی جمعی مسلمین شود.
کلیدواژه‌ها: امام خمینی، مقام معظم رهبری، حج ابراهیمی، وجوه سیاسی.
فصول پایان‌نامه:
این تحقیق در چهار فصل ارائه شده است:
طرح تفصیلی تحقیق
فصل اول: «حج در آموزه‌ها و تعالیم اسلامی»
* گفتار اول: فلسفه تشریع حج در آموزه‌ها و تعالیم اسلامی
* گفتار دوم: کارکردهاي سیاسی حج از منظر معصومین (ع)
فصل دوم: «حج در نگرش امام خمینی (ره) و مقام معظم رهبری»
* گفتار اول: مبانی اندیشه امام و رهبري در حج
* گفتار دوم: جایگاه حج از منظر امام و رهبري
فصل سوم: «وضعیت موجود کارکرد س یاسی حج از منظر امام خمینی و مقام معظـم رهبری».
* وضعیت موجود حج از نگاه امام خمینی (ره) و مقام معظم رهبری
* تفرقه جهان اسلام
* بحران هویت
فصل چهارم: «چشم‌انداز مطلوب کارکرد سیاسی حج از منظر امام خم ینی و مقام معظم رهبري»
* ابعاد معنوي در حج مطلوب
* ابعاد اجتماعی و سیاسی حج مطلوب
* برائت از مشرکان
* ایجاد حیات طیبه
* هویت بخشی جمعی و اسلامی مسلمین
نتیجه‌گیری.
