چکیده:

 مراسم حج از جمله مراسمی است که در اسلام اهمیت بسیاری دارد، اسلام آن‌ را سازمان‌دهی نهایی نمود و احکام و دستورات ویژه‌‌ای برای آن در مقام اجرا قرار داده است. مسلمانان چه در زمان رسول خدا (ص) و چه پس از آن اهتمام ویژه‌ای به آن داشته‌اند. تأکید امامان معصوم در طول تاریخ به این بوده که از عظمت حج کاسته نشود؛ و بر این اساس حج در دوره خلفا هم همواره مورد توجه بوده است. همین طور در دوره عباسیان توجه و عنایت ویژه‌ای به این امر بوده است. لذا خلفای عباسی خودشان بارها به سفر آمده بودند و از نزدیک شاهد حج‌گزاری مردم و مشکلات حجاج بودند و سعی بر رفع آن‌ها داشتند؛ و همچنین عباسیان به تحول و توسعه و تعمیر راه‌های مواصلاتی، تأمین شرب حجاج و وسعت ابنیه و مساجد و مکه و تعیین امیر الحاج مبادرت می‌ورزیدند. موضوع این رساله مراسم حج در دوره اول عباسیان است سؤال اصلی این پژوهش چنین است: «سیاست عباسیان نسبت به برگزاری مراسم حج در دوره‌ی اول چگونه بوده است؟ در پاسخ آن این فرضیه مطرح شده است: «خلفای بنی‌عباس نهایت تلاش خود را جهت بهره‌گیری از حج در راستای تحکیم خلافت داشته‌اند» جهت بررسی این سؤال و فرضیه فصولی چند در نظر گرفته شده است.» این رساله شامل کلیات (طرح تحقیق) و سه فصل است. فصل اول آن به جایگاه حج در دوره پیش از خلافت عباسیان می‌پردازد. فصل دوم آن به کارگزاران و امیرالحاج‌ها و خدمات آن‌ها و سیاست عباسیان در مراسم حج در دوره اول عباسی اختصاص دارد فصل سوم وضعیت شیعیان و خوارج را نسبت به حج در عصر اول عباسی مورد بررسی قرار داده است.

کلیدواژه‌ها: حج، عباسیان، خلفای عباسی، مکه و مدینه.

 مقالات مرتبط:

 سیره و اقدامات خلفای عباسی عصر اول در مورد حج، عباس موحدی نیا، فرهنگ پژوهش، بهار 1392، شماره 13، (38 صفحه، از 73 تا 110).
فصول پایان‌نامه:

 این پژوهش در سه فصل ارائه شده است:
فصل اول: «حج در دوره‌ی پیش از عباسیان»
* گفتار اول: حج پیش از اسلام
* گفتار دوم: حج در قرآن و روایات
* گفتار سوم: خلفاء نخستین و حج
* گفتار چهارم: حج در دوره امویان
فصل دوم: «حج در دوره اول عباسی، کارگزاران و امراء حج و اقدامات خلفای عباسی»
* گفتار اول: عصر اول عباسی
* گفتار دوم: خلفای دوره اول عباسی و حج (اقدامات، کارگزاران، امیر الحجاج ها، حاکمان این عصر)
* گفتار سوم: عباسیان و راه‌های حج
فصل سوم: «وضعیت شیعیان و خوارج نسبت به حج در عصر اول عباسی»
* گفتار اول: ائمه شیعه و شیعیان
* گفتار دوم: خوارج و حج
نتیجه‌گیری.

نوشتن دیدگاه