چکیده:
در مباحث اخلاقی یکی از مباحث اساسی، تعریف دقیق و شناخت حدومرزهای اوصاف وجودی است، چه‌بسا این اوصاف به دلیل اهمال در این مورد با معنای مقابل آن‌ها که از رذائل هستند مشتبه گردند، یکی از این اوصاف اعتمادبه‌نفس است که فضیلتی است بین دو رذیله، آنگاه که فرد در آن زیاده‌روی نموده و تنها به خود و توانایی‌های خود تکیه نماید و خود را برتر از دیگران ببیند، در دام تکبر و هرگاه در آن کم گزارد به حقارت نفس دچار گردد و فضیلت دیگر، حسن معاشرت است؛ گروهی به‌غلط هرگونه ستایشی را ناپسند می‌شمارند، در حالی که اگر ستایش از آفات مدح (کذب، ریا، غرور و فتور) مبری باشد، پسندیده است و بجا؛ ستودن بیش از آنچه شخص سزاوار آن است چاپلوسی و کمتر از آن درماندگی است و رشک بردن و در نهایت جامعه‌ای می‌تواند بدون آفت تملق باشد که در آن معیارِ کار مثبت یا خدمت به مردم برترین ملاک شناسایی افراد و نظام‌های اجتماعی باشد و فضیلت سوم توکل می‌باشد؛ برداشتی که دین اسلام از توکل دارد، تکیه‌گاه تلاش، برنامه‌ریزی و علوم بشری است نه عامل لغو اعتبار آن و هرگز ربط بین پدیدهای جهان و تأثیر و تأثر را نفی نمی‌کند بلکه دستی غیبی را در ورای همه تغییرات جهان می‌بیند چرا که همان خداوندی که به توکل فرا خواند، به تلاش و کوشش هم دعوت نمود و به مسلمانان دستور می‌دهد که ضمن توکل بر خداوند بر اسباب نیز چنگ زنند و خود نیز در جهت جلب توجه خداوند بکوشند اما گروهی نیز برخلاف گروه مذکور چنان غرق در اسباب و عوامل مادی می‌گردند که دست از توکل می‌شویند در حالی که هر چین و شکن و هر بود و نبودی از جانب خداست و در نهایت انسان حداقل به دو جهت باید متوکل بر خدا باشد اول آنکه خداوند مسبب‌الاسباب است و دیگری اینکه چه‌بسا خداوندی که سبب‌ساز است، سبب سوز نیز گردد.
کلیدواژه‌ها: اعتمادبه‌نفس، حسن معاشرت، توکل، تکبر، تملق.
فصول پایان‌نامه:
این تحقیق دارای چهار فصل می‌باشد:
فصل اول: «کلیات»
* بخش اول: مقدمات پژوهش
* بخش دوم: واژه‌شناسی و اصطلاح‌شناسی
تعریف اعتمادبه‌نفس
تعریف کبر و تکبر
تعریف حسن معاشرت
تعریف چاپلوسی و تملق
تعریف توکل
فصل دوم: «راه‌های دستیابی به اعتمادبه‌نفس، حسن معاشرت و توکل»
فصل سوم: «حدومرزهای صفات اخلاقی (اعتمادبه‌نفس، حسن معاشرت و توکل)»
* اعتمادبه‌نفس و کبر
* حسن معاشرت و چاپلوسی
* توکل و بیکارگی
فصل چهارم: «راه‌های دستیابی و تقویت (اعتمادبه‌نفس، حسن معاشرت و توکل)»
* راه‌های دستیابی به اعتمادبه‌نفس
* راه دستیابی به حسن معاشرت و تقویت آن
* راه‌های دستیابی به توکل
نتیجه‌گیری
* نتایج حاصل از اعتمادبه‌نفس
* نتایج حاصل از حسن معاشرت
* نتایج حاصل از توکل.
