چکیده:

 تربیت، از مهم‌ترین و حساس‌ترین شاخه‌های علوم رفتاری است. «عاطفه»، حالت احساسی و روانی پیچیده‌ای است که حاصل تعامل بین عوامل محیطی، فرایندهای زیستی و سیستم شناختی است که اغلب با مؤلفه‌های روانی، جسمی و رفتاری همراه است. تربیت عاطفى، به معنای اتخاذ تدابیر مقتضى، جهت فراهم ساختن شرایط مساعد، براى رشد عواطف مثبت و کنترل و هدایت عواطف منفی؛ به عبارت دیگر، «تربیت عاطفی»، به معنای شکوفاسازى عواطف با راهنمایی عقل و شرع است تا جلوی افراط و تفریط‌های عاطفی گرفته شود. هدف از انجام این تحقیق، استخراج و شرح دیدگاه‌های قرآن کریم و حدیث در مورد روش‌های تربیت عاطفی، با تأکید بر عواطفی چون محبت، خشم و ترس می‌باشد. روش این تحقیق، توصیفی ـ تحلیلی است و روش جمع‌آوری اطلاعات به‌صورت کتابخانه‌ای است. نتایج تحقیق، مبیّن آن است که سه راهکار شناختی، عاطفی و رفتاری در تربیت عاطفی عواطف محبت، خشم و ترس وجود دارد که برخی از راهکارها اشتراکی و برخی اختصاصی هستند. شناخت اوصاف جمال و کمال خداوند، ایمان و انس با پروردگار و اصل صبر، راهکاری است که در تربیت عاطفی هر سه عاطفه‌ی مذکور کاربرد دارد، اما ارضای نیاز عاطفی فرزند و همسر، آگاهی از فواید فرونشاندن خشم، تغییر در حالات رفتاری و روانی، استفاده از اصل استغفار، رعایت اعتدال در خوف و رجا، شناخت حقیقت مرگ، روش‌های اختصاصی تربیت عاطفی به شمار می‌روند. تربیت عاطفی، عواطف انسان را جهت‌دار (الهی و انسانی) و تعدیل شده می‌کند و نقش تعیین‌کننده‌‌‌ای در سالم‌‌‌سازی روابط اجتماعی دارد. از دیدگاه‌ تربیتی اسلام،‌ احساس‌ و ادراکات ‌حسی‌ ریشه‌ی‌ بیولوژیک‌ و فیزیولوژیک‌ دارد، مثل‌ احساس‌ گرسنگی‌ و احساس‌ تشنگی که غیرارادی‌ یا نیمه‌ ارادی‌اند، اما عاطفه،‌ منشأ معرفتی‌ دارد و جز پس از معرفت و شناخت پدید نمی‌‌‌آید و ویژه‌ی‌ حیات‌ انسانی‌ است، مانند عاطفه‌‌‌‌ی فداکاری‌ و ایثار، عاطفه‌‌‌ی‌ شجاعت‌ یا عاطفه‌‌‌ی‌ عشق‌ الهی‌ که اولاً، انسان نسبت به آن‌ها آگاهی‌ دارد، ثانیاً، بروز این عواطف‌ در رفتار انسان‌، ارادی‌ است ازاین‌‌‌رو، یکی از ویژگی‌‌‌های بارز عواطف که باعث امتیاز انواع عواطف از هم می‌‌‌شوند، مسئله‌ی شناخت است، بنابراین عاطفه‌ی محبت، زمانی درک می‌‌‌شود که شخص، شناختی از محبوب و صفات او داشته باشد؛ بر این اساس، احساس حُبّ به این دلیل به وجود می‌‌‌آید که فرد احساس می‌‌‌کند که نسبت به او احسان شده است و حالت تنفّر و انزجار، زمانی پدید می‌‌‌آید که فرد احساس ‌‌‌کند که در حقّ او تهدیدی واقع شده است و چون‌که خداوند سرچشمه‌‌‌ی تمام کمالات و زیبایی‌‌‌ها است، مؤمن بیشترین محبت‌‌‌ها را نثار او می‌نماید.

کلیدواژه‌ها: تربیت عاطفی، محبت، خشم ترس، قرآن، حدیث.

 فصول پایان‌نامه:

 این تحقیق دارای پنج فصل می‌باشد:
فصل اول: «کلیات پژوهش»
فصل دوم: «روش‌های تربیت عاطفی محبت، از منتظر قرآن کریم و حدیث»
* حب و مترادفات آن در قرآن کریم
* مفهوم شناسی محبت
* سیستم دوستی
* راهکارها تربیت عاطفی عاطفه‌ی محبت
فصل سوم: «روش‌های تربیت عاطفی خشم، از منظر قرآن کریم و حدیث»
* تعریف خشم
* مؤلفه‌های عاطفه‌ی خشم
* انواع خشم
* آثار و پیامد‌های فیزیولوژیکی خشم
* راهکارهای تربیت عاطفه‌ی خشم
فصل چهارم: «روش‌های تربیت عاطفی ترس، از منظر قرآن کریم و حدیث»
* مفهوم شناسی خوف و خشیت و وجل
* تعریف اضطراب
* فرق ترس و اضطراب
* منشأ عاطفه‌ی ترس
* انواع ترس
* آثار و پیامدهای رفتاری و روانی ترس
* راهکارهای تربیت عاطفی عاطفه‌ی ترس
فصل پنجم: «روش‌های تربیت عاطفی از منظر قرآن کریم و حدیث»
* نقش عواطف و هیجانات در زندگی
* تأثیر عاطفه بر اندیشه
* تأثیر عاطفه بر رفتار
* روش‌های تربیت عاطفی در قرآن کریم و حدیث
خاتمه: نتیجه‌گیری.

نوشتن دیدگاه