چکیده:

 سنت ‌الهی جریانی از ظهور صفات خداوند بر وفق ضوابط خاص و روش‌های مخصوص می‌باشد. سنت‌های الهی در قرآن با تعابیر گوناگونی از جمله امر، کلمه، مشیت، سنت، اراده و فطرت بیان شده ‌است. سنت‌های الهی دارای ویژگی‌هایی از قبیل فراگیری، استمرار، تکرار، تخلف‌ناپذیری، عدم تبدیل و تحول‌ناپذیری می‌باشد. همچنین این سنت‌ها منافاتی با اراده و اختیار انسان ندارد. سنت‌های الهی اقسامی دارد که سنت استخلاف، سنت تغییر، سنت امداد و سنت استدراج از جمله آن‌ها است. استخلاف بر دو نوع است؛ یکی استخلاف عام به معنای قرار دادن انسان به‌عنوان خلیفه خدا در زمین و دیگری استخلاف خاص به معنای جایگزین ساختن اقوامی جدید به‌جای اقوام پیشین است. مهم‌ترین اهداف استخلاف شامل عمران زمین، تزکیه و تعلیم و برپایی عدالت می‌باشد. سنت تغییر هم به این معنا است که خداوند متعال نعمات و الطافی را که به انسان‌ها و اقوام اعطا فرموده از آن‌ها سلب نمی‌کند، مگر این‌که آن‌ها خودشان زمینه سلب این نعمت‌ها و الطاف را فراهم نمایند. درباره عواملی که می‌تواند موجب تغییر نعمت‌ها شود می‌توان به ظلم، فسق و فجور، فحشا، خون‌ریزی و تکذیب آیات الهی اشاره کرد. سنت امداد نیز به این معنا است که خداوند به‌صورت غیبی بندگان خود را یاری می‌کند. این سنت دو سطح دارد که سطح عام آن شامل همه انسان‌ها و سطح خاص آن فقط شامل انسان‌های شایسته می‌شود. از عواملی که موجب امداد الهی می‌شود می‌توان به ایمان و عمل صالح، زهد و تقوی، اخلاص و مجاهدت در راه خدا اشاره کرد؛ اما سنت استدراج عبارت از این است که خداوند متعال کافران و گنهکاران را با اعطای نعمات فراوان به‌منظور گمراهی بیشتر روبرو می‌سازد و سپس آن‌ها را دچار عذاب می‌نماید. این سنت هم در بعد اجتماعی و هم در بعد فردی، جریان می‌یابد. از مهم‌ترین عوامل استدراج از منظر قرآن می‌توان به تکذیب انبیا و آیات الهی اشاره کرد.

فصول پایان‌نامه:

 این تحقیق در دو بخش ارائه شده است:
بخش اول: «مفاهیم اساسی»
* فصل اول: سنت‌های الهی
* فصل دوم: جامعه و فرد از دیدگاه قرآن کریم
بخش دوم
* فصل اول: سنت استخلاف
* فصل دوم: سنت تغییر
* فصل سوم: سنت امداد
* فصل چهارم: سنت استدراج
* فصل پنجم: روابط و تأثیرات.

نوشتن دیدگاه