چکیده:

 در این تحقیق پس از نقل تعاریف و اقسام هدایت و ضلالت از دیدگاه این دو عالم برجسته به مبانی آن‌ها که عبارت از: توحید افعالی، علم ازلی الهی، اراده مطلقه الهی و قدرت قاهره الهی است دست یافتم. البته این دو دانشمند اگرچه در ظاهر عناوین این مبانی اشتراک نظر دارند ولی هرکدام تفسیر و معنای خاصی را از این مبانی اراده می‌کنند. پس از دقت و بررسی دیدگاه‌های این دو دانشمند و عرضه آن‌ها به آیات قرآن، به اینجا رسیدم که هدایت به ابتدایی و پاداشی تقسیم می‌شود. هدایت ابتدایی از آن همه انسان‌هاست و هدایت پاداشی به انسان‌هایی تعلق می‌گیرد که مسیر ایمان و عمل صالح را می‌پیمایند. در قلمرو ضلالت، خداوند اضلال ابتدایی ندارد و اضلال کیفری او هم از آن گنهکاران و ظالمان است. از این رو تفسیری که فخر رازی از مبانی هدایت و ضلالت نموده‌اند با دلایل عقلی ناسازگار دیدم همان‌گونه که با هدف از ارسال رسل و انزال کتب و آیات قرآنی که مبتنی بر اختیار و اراده انسان است در ناسازگاری کامل است، ولی تفسیری را که سید مرتضی علم الهدی از مبانی هدایت و ضلالت ارائه نموده‌اند سازگار با عقل و نقل یافتم.

کلیدواژه‌ها:هدایت، ضلالت، قضا و قدر، مرتضی علم الهدی، فخر رازی.

نوشتن دیدگاه