چکیده:

 پژوهش پیش رو از جنبه‌های گوناگون کاربردی و بنیادی دارای اهمیت است زیرا حیا و ادب عامل بازدارنده انسان از رذائل اخلاقی و محرکی برای کسب فضائل اخلاقی در اوست و در حفظ حریم‌های انسانی دخیل است، حیا و ادب مبتنی بر حرمت و کرامت انسان‌هاست و فقط به بشر اختصاص دارد، ارتباط مستقیم با هیبت الهی دارد یعنی هرکه عظمت و هیبت الهی پیش او بیشتر، حیا و ادب او نیز بیشتراست، رابطه تنگاتنگی با ایمان دارد، به همین جهت مسئله مهم برای پژوهنده بررسی و تبیین آثار تربیتی آن بر زندگی انسان‌ها از دیدگاه قرآن بوده است. در این پژوهش به بیان دو فصل اصلی مشتمل بر 1- حیا (انواع، مراتب، زمینه‌ها و آثار) 2- ادب (در نگاه قرآن، علما، بزرگان) پرداخته و مشخص شد که در تربیت اخلاق فردی و اجتماعی بهترین ضامن اجرایى براى مقرّرات دینى، حیا و ادب است که هم نقش پیش‏گیرى و هدایت جامعه و هم نقش کنترل و بهینه‏سازى روابط را دارد بنابراین به سؤالات ویژه پاسخ داده و موارد ذیل مشخص شد که در زندگی فردی افرادی که خواهان عفت و تقوا هستند، باید در رفتارهای خود دقت لازم را به عمل آورند همان‌گونه که دختر شعیب نه‌تنها در راه رفتن خودنمایى نکرد بلکه به هنگام بیان مطالب، به خلاصه‏گویى اکتفا کرد و صرفاً پیام پدر را به موسى (ع) رسانید. همچنین حیا و ادب زیربنای کسب پیروزى و کامیابی در زندگى فردی است و منحصر به سن و جنس خاصی هم نیست بدین معنا که هر شخصی چه زن یا مرد و در هر سنی هر چه حیا و ادبش بیشتر باشد از درجه عقل و ایمان بالاتری برخوردار است. در زندگی اجتماعی نیز از نشانه‌های امنیت و بقای خانواده و استحکام جامعه مسئله‌ی حجاب و پوشش است که حکم مسلّم اسلام براى زنان و مردان است همچنین حفظ حرمت‌ها بین افراد جامعه با توجه به نسبت بین آن‌ها ضروری است. در اسلام جایگاه هر کس تعریف شده است. پدران و مادران نباید پرده شرم و حیای میان خود و فرزندان را کنار بزنند و فرزندان نیز باید حرمت والدین را نگه دارند. در نهایت برای گسترش مفهوم عملی حیا و ادب در راستای رشد و تحول انسان‌ها بر اساس دیدگاه قرآن کریم راهکار نهادینه کردن حیا و ادب از جانب خانواده، وظیفه‌شناسی والدین و رعایت شئون شرعی و اخلاقی در گفتار، رفتار، ارتباطات اجتماعی حتی نوع پوشش آن‌ها در محیط خانه است و از جانب عوامل مختلف از جمله مدارس، میدان دادن به نوجوانان در فعالیت‌های اجتماعی و تشویق و ترغیب آنان به این‌گونه فعالیت‌ها و از طرفی کنترل و نظارت بر عملکرد آنان که البته از اعتدال لازم هم برخوردار باشند و بالاخره با تأکید بر معرفی نمونه‌های قرآنی حیا و ادب که مورد اشاره قرار گرفتند فرهنگ‌سازی در گستره خانوادگی طبق شرع مقدس اسلام است که در رفتارهای اعضای خانواده به‌ویژه والدین ملکه شود. جایگاه سازمان صدا و سیما و نوع تبلیغ آن به‌ویژه در عملکرد افراد بازیگر و مجری که برخی از آنان با تیکه کلام‌ها و یا حرکات خاصی در بازیگری بی‌حیایی را هم ترویج می‌کنند و نیز نقش والای دفتر تبلیغات اسلامی و سازمان تبلیغات اسلامی و حوزه‌های علمیه، روحانیون مبلغ، فضلا و ائمه جماعات نیز که ارتباط مستقیم با مردم دارند و نیز نقش وزارت علوم و تحقیقات در نهادینه کردن حیا و ادب در قشر بزرگ جوانان کشور را در این زمینه نباید از نظر دور داشت.

نوشتن دیدگاه