چکیده:

 یکی از مسائل مهم بشری در ارتباط با آفرینش و خلقت جهان، رابطه‌ی انسان با خالق می‌باشد. این رابطه هم در قرآن و هم در منابع عرفانی اسلام به واژه عبودیت تعبیر و تفسیر شده است. این مفهوم تأثیر آشکاری در زندگی و افکار مسلمانان و مؤمنان داشته است به طوری که جلوه‌های آن را در زندگی زاهدان و عرفای مسلمان می‌بینیم. عبودیت در قرآن به مفهوم مملوکیت و تسلیم و نهایت درجه‌ی خضوع در برابر خداوند است و اساس نظام تربیتی پیامبران نیز بر همین اصل است. تسلیم خواست و رضای پروردگار بودن و اینکه انسان در تمام امور به مقتضای مملوکیت و عبودیت خویش رفتار نماید. عبودیت در آیین یهود بر پایه‌ی اطاعت محض از خداوند و در آیین مسیح بر پایه‌ی محبت با تمام قلب و جان و خدمت به خلق استوار است. در قرآن کاربردهای متعددی برای عبد آمده است، از جمله: «کامل‌ترین وصف برای انسان کامل» و «اساس اسراء و عروج انسان کامل»، «مختار بودن در بندگی» و از لغات مترادف عَبَدَ به معنای عبادت می‌توان از خَشَعَ، خَضَعَ و نَسَکَ نام برد. واژه‌های حوزه‌ی معنایی عبودیت در قرآن شامل حوزه‌ی معنایی معبود و عابد می‌باشد. هدف عبادت در عرفان اسلامی نیز از طریق معرفت به حق از حیث اسماء و مظاهرش و علم به مبدأ و معاد و آگاهی به حقایق عالم و چگونگی بازگشت آن حقایق به ذات احدی تعریف می‌شود. این هدف با طی مدارج و مقامات سیر و سلوک و عرفان عملی، مقام به مقام و گام به گام میسر می‌شود و از این منظر انسان کامل کسی است که به سبب ظرفیتی که در ساختار وجودی‌اش هست می‌تواند به مقام حقیقی عبودیت و بندگی برسد که این امر متکی بر هماهنگی میان شریعت و طریقت بوده و بر پایه‌ی پیروی از شریعت و احکام قرآن صورت می‌گیرد.

کلیدواژه‌ها:عبودیت، عرفان، شریعت، طریقت، انسان کامل.

نوشتن دیدگاه