چکیده:

 با سقوط حکومت شیعه‌مذهب آل‌بویه، نفوذ و آزادی شیعیان امامیه در ایران، برای مدت مدیدی از دست رفت. سلجوقیان به‌عنوان حامیان سنی خلافت عباسی با تشیع درگیر بودند؛ که این امر شیعیان را به تقیّه واداشت. قدرت روزافزون سلاجقه، اقتدار سیاسی را در قلمرو اسلامی قبضه نمود. در اواخر سده‌ی ششم هجری، الناصر‌‌‌‌‌‌‌‌لدین‌الله برای تجدید اقتدار خلافت عباسی، درگیر منازعات سیاسی با نهاد سلطنت گردید که با سقوط سلاطین سلجوقی توسط خوارزمشاهیان، این آشفتگی سیاسی به قوّت خویش باقی ‌ماند. با حمله‌ی مغول و به‌تبع تأسیس حکومت ایلخانی که با تساهل و تسامح مذهبی ایشان همراه بود، زمینه‌ی ترویج و گسترش دوچندان تشیع امامیه در این دوره، فراهم گردید. ازآنجایی‌که هر رویدادی در بستر برخی عوامل شکل می‌گیرد، لذا این پژوهش درصدد است با بهره‌گیری از روش توصیفی ـ تحلیلی به بررسی عوامل مؤثر در گسترش تشیع امامیه در این دوره بپردازد. دستاوردی که از این تحقیق حاصل می‌گردد این است که خلیفه‌ی عباسی برای پشتوانه‌ی حکومتی خویش، با حمایت از جنبش اجتماعی فتوّت که دارای وجوه مشترک با تشیع بود؛ زمینه برای حضور شیعیان امامیه در کادر حکومتی خلافت عباسی را فراهم ساخت. این فضای تقریباً مساعد، مبنایی برای گسترش تشیع از جانب عالمان شیعی به‌عنوان مروّجان این مذهب گردید. عالمان شیعه که در عصر آل‌بویه به تدوین کتب عقیدتی خویش پرداخته بودند، در دورانی که آشفتگی سیاسی جامعه را تحت تأثیر خویش قرار داده بود؛ به انتشار میراث فرهنگی خویش روی آوردند. درنتیجه با استقرار مغولان و تأسیس حکومت ایلخانی، این عالمان شیعه با صدور فتاوای سیاسی مؤثر و منطبق با جامعه و همراهی با هیئت حاکم، از جایگاه ارزشمندی در نزد ایشان، برخوردار گردیدند؛ که در این میان نقش خواجه‌نصیرالدین طوسی در نوع خود بی‌نظیر بود. وی به دلیل رویکرد متساهل خویش با اهل سنت به‌ویژه در کادر حکومتی و نفوذ در شخص سلطان، در جهت گسترش تشیع گام برداشت.

فصول پایان‌نامه:

 این تحقیق در هفت فصل ارائه شده است:
فصل اول: «مقدمه و کلیات طرح تحقیق»
فصل دوم: «پراکندگی جغرافیایی تشیع»
فصل سوم: «آشفتگی سیاسی و تأثیر آن بر گسترش تشیع»
فصل چهارم: «خلافت عباسی و گسترش تشیع»
فصل پنجم: «اوضاع شیعیان از حمله‌ی مغول تا پایان حکومت آباقا»
فصل ششم: «علمای شیعه و گسترش تشیع»
فصل هفتم: «فتوت و گسترش تشیع»
نتیجه‌گیری.

نوشتن دیدگاه