چکیده:
این پژوهش بر محور تبیین آفرینش از منظر فلسفه و کلام اسلامی و بررسی تطبیقی آن با قرآن کریم نگاشته شده است. مسئله اصلی در این پژوهش آن است که آفرینش جهان را از منظر کلام اسلامی (نظریه خلق از عدم) و از منظر فلسفه اسلامی (نظریه فیض) تبیین نموده، ضمن تبیین دیدگاه قرآن در مسئله آفرینش، در تحلیل نهایی به بررسی تطبیقی این دو دیدگاه با قرآن کریم بپردازد. تأکید در تبیین دیدگاه فلاسفه بر صدرالمتالهین و در تبیین دیدگاه قرآنی، بر المیزان است. دو تفسیر از شیعه (تبیان و مجمع‌البیان) و دو تفسیر از اهل تسنن (مفاتیح الغیب و کشاف) در کنار المیزان، به‌صورت جامع و تفاسیر دیگر، به‌صورت پراکنده مورداستفاده قرارگرفته است. این پژوهش، از حیث روش، تلفیقی از دو روش تکوین تدریجی مفاهیم و نظریات و مطالعه نظام‌های فلسفی و کلامی است. حاصل پژوهش آن است که از آیات کلام‌الله مجید، چه آیاتی که دلالت بر آفرینش تدریجی آسمان‌ها وزمین دارد و چه آیاتی که به‌صورت مطلق، دلالت بر آفرینش ابداعی حق‌تعالی نسبت به موجودات دارد، نمی‌توان به‌صورت قطعی، هیچ‌یک از نظریات خلق از "عدم" و "فیض" را بر دیگری ترجیح داد، جز اینکه باملاحظه قواعد عقلی و شواهد قرآنی و التزام به انسجام مجموعه آموزه‌های اعتقادی، می‌توان احتمال ترجیح نظریه فیض بر نظریه خلق از عدم را تقویت نموده، با پذیرش حرکت در جوهر اشیاء، دیدگاه صدرالمتالهین را در حدوث زمانی، بر دیگر دیدگاه‌ها، ترجیح دهیم.
کلیدواژه‌ها:آفرینش، فیض، تدریج، ابداع و حدوث.
فصول پایان‌نامه:
این پایان‌نامه شامل چهارفصل می‌باشد:
فصل اول: «تبیین آفرینش از منظر کلام اسلامی»
فصل دوم: «تبیین آفرینش از منظر فلسفه اسلامی (با تأکید بر صدرالمتألهین)»
فصل سوم: «تبیین آفرینش از منظر قرآن کریم (با تأکید بر المیزان)»
فصل چهارم: «تطبیق و تحلیل نهایی».
