چکیده:

 پژوهش حاضر به بررسی آسیب‌شناسی گروه‌های اجتماعی کوفه در دوران امام علی (ع) اختصاص دارد. روند تاریخی تحولات اجتماعی، سیاسی و فرهنگی صدر اسلام در دوره‌ی امام علی (ع) نشان می‌دهد که کوفه به عنوان یکی از پایگاه‌های مهم اسلامی تا چه حد از نابسامانی‌ها و انحرافات رنج می‌برد. بر همین اساس، شناخت زیرساخت‌های معیوب اجتماعی و اقتصادی کوفه و پرداختن به برخی گروه های موثر و ذی‌نفوذ در کوفه که در ایجاد ناهنجاری‌ها نقش داشتند، دریافت بهتری از اوضاع نابسامان کوفه در حکومت امام فراهم می‌سازد. برای این وارسی ابتدا روند های تاریخی به تفصیل مورد توجه قرار گرفته و در ضمن آن زمینه‌های آسیب‌زا مطرح گردیده است. ترکیب ناهمگون جمعیتی قبایل، در کنار به قدرت رسیدن اشراف، پایه‌ریزی اصل سابقه‌ی اسلامی، تبدیل اشرافیت مذهبی به اشرافیت مادی، پرداختن به فتوحات و اندیشه‌ی کسب غنائم از سوی فاتحان، مهاجرت اقوام دیگر به کوفه و عدم تعمیق تربیت و آموزه-های دینی در میان نومسلمانان، احیاء تعصبات قومی و نژادی، ضعف خلیفه‌ی سوم و بدعت آفرینی خلفا آن‌هم به نام مصلحت‌اندیشی، سطحی بودن تعلیمات دینی قاریآن‌که ریشه در تحولات سیاسی بعد از وفات پیامبر (ص) داشت، بستر مناسبی برای شکل‌گیری انحرافات اجتماعی و ظهور فرقه‌ها و نحله‌های مختلف ایجاد کرد. در این میان، موضع‌گیری‌های امام در مواجهه با این انحرافات و چگونگی برخورد با آن‌که می‌تواند حاوی درس‌های عبرت‌آموزی برای جامعه‌ی اسلامی باشد نیز مورد بررسی و واکاوی قرار گرفته است.

کلیدواژه‌ها:امام علی، کوفه، آسیب‌شناسی گروه‌های اجتماعی، گروه‌های اجتماعی کوفه، نهج‌البلاغه.

 فصول پایان‌نامه:

فصل اول: «کلیات»
* بخش اول: مقدمه
* بخش دوم: مفاهیم
 تعریف گروه اجتماعی
 آسیب‌شناسی اجتماعی و اهداف آن
 هنجار و قوانین اجتماعی
 انواع هنجارهای اجتماعی
 کژ رفتاری (انحراف)
فصل دوم: «کوفه»
* موقعیت جغرافیایی کوفه
* وجه‌تسمیه کوفه
* بنای شهر کوفه
* ماهیت اجتماعی کوفه
* ماهیت اقتصادی کوفه
* عمده ترین آسیب‌های اقتصادی کوفه
* موقعیت ارزش‌ها در عصر امام علی (ع)
* محورهای کلی انحرافات در عصر امام علی) ع)
* گروه های اجتماعی ساکن در کوفه
* اصلاحات و اقدامات امام علی (ع) در رفع نابسامانی‌ها
فصل سوم: «اشراف»
* بخش اول: اشراف قبایل
 اساس قدرت در شهر کوفه
 اقتدار طلبی رهبران قبائل و ناهنجاری‌های شهر کوفه
 معیارها و اقدامات امام علی (ع)
* بخش دوم: اشراف معنوی (اصحاب پیامبر «ص»)
 آسیب‌های اقتصادی- اجتماعی
 آسیب‌های فکری- سیاسی
فصل چهارم: «قاریان»
* ورود قاریان به عرصه فعالیت‌های مذهبی- سیاسی
* حماقت، قشری بودن و سطحی‌نگری
* اقدامات اصلاحی امام (ع)
فصل پنجم: «موالی»
* موالی کوفه
* اقدامات اصلاحی امام
فصل ششم: «خوارج»
* ردپای خوارج در تاریخ
* جمود فکری و خشونت در رفتار
* اصلاحات و روش برخورد امام
نتیجه‌گیری.

نوشتن دیدگاه