چکیده:

 مقصود از ارائه چنین طراحی، کاوش در حاشیه آن و نقدی بر تفکرات وهابیت عربستان، شناسایی مدفونین در قبرستان بقیع و اعتبار گذاری افراد براساس اصول عقاید اسلامی و نهایتا تصمیم‌گیری راجع به نتیجه تحقیقات خود و آن اینکه بالاخره طرح نهایی شامل چه عناصری است؟ آیا دارای فضاهایی شبیه حرم پیامبر یا ائمه دیگر (ع) است یا تنها عنصری بصری برای القاء بیانی خاص. پیرامون موضوع اول لازم است از دیدگاه جامعه‌شناسی و علم‌الادیان به این نکته اساسی پاسخ گفت که نظر وهابیت در مورد مقابر، ناشی از یک تفکر با اصالت است یا تنها حرکتی است مجعول در جهت امحاء بخشی مهم از تاریخ تمدن اسلام؟ در باب موضوع دوم بنا داریم به یک نظریه قطعی در خصوص برجستگان اهل بیت، صحابه و مؤمنین که در آن قبرستان دفن شده‌اند برسیم و براساس نظریات اصیل اسلامی به یک ارزش‌گذاری تقریبا مشترک بین فریقین رسیده و در مورد هر یک حکم قطعی صادر نماییم؛ و نهایتا بر پایه آن حکم معین سازیم از دیدگاه معماری چه نوع فضایی قابل طراحی است. در رابطه با موارد فوق‌الذکر ضمن مطالعه کتب قابل دسترس که سندیت لازم تاریخی و اسلامی را داشته‌اند از افاضات مورخین و صاحب‌نظران حوزوی و دانشگاهی بهره‌مند شدم که در راستای استنباط اصل موضوع و رفع پاره‌ای از شبهات و بوجود آمدن سؤالات تازه، جهت رفع مشکلات آتی، کمک شایانی به دست آمد و علاوه بر آن در به دست آوردن احکام حیاتی طرح که قابل دفاع نیز باشد، نظرات و راهنمایی‌های ایشان بسیار کارساز بود. در راستای این مطالعات لازم است ضمن شناسایی اجمالی مدینه و اوضاع تاریخی و سابقه یثرب و در ادامه به شناسایی مدینه از دیدگاه مورخان، جغرافیا، اجتماعی و کالبدی و ... بپردازم. سرفصل بعد به موضوع اصلی خود که عبارت است از مداقه و بررسی پیرامون قبرستان بقیع در طول تاریخ اسلام و قبل از آن، ارتباط آن با مسلمین صدر اسلام، همچنین به تفحص درباره وضعیت کالبدی بقیع و اطراف آن در گذشته و حال همت خواهم گمارد. برای رسیدن به چنین بینشی لازم است به فلسفه مرگ و حیات اخروی و رابطه اموات با دنیای زندگان و نیز جایگاه درگذشتگان به‌ویژه اولیاءالله از دیدگاه مسلمین، خاصه شیعیان بپردازیم؛ که نتیجتا به احکامی منطقی درباره لزوم تعمیر و آبادانی قبور اولیاء دست یابیم. بخش بعدی مربوط به تحقیق در خصوص مصادیق معماری قبور مشابه که در ایران و چه در سراسر دنیای اسلام پراکنده‌اند، بالخصوص گونه شناسی حرم ائمه و اماکن متبرکه غرب دنیای اسلام، همچنین به تحلیل زمین قبرستان و موقعیت سنجی آن نیز خواهیم پرداخت. فصول آتی در واقع نتیجه‌گیری از مباحث گذشته و بیان احکام انشایی طرح معماری نهایی است که شامل فضاهای اصلی که طرح بر پایه آنها استوار گردید. همینطور فضاهای خدماتی جنبی آن خواهد بود. فنون ساختمان‌سازی در این طرح، با توجه به نزدیکی به حرم پیامبر و فن‌آوری پیشرفته بکار گرفته شده در طرح حرم نبوی بسیار بااهمیت می‌باشد که در واقع ضمن احترام‌گذاری به حرم نبوی، طرح ما نیز حائز ویژگی‌های مفید آن باشد.

فصول پایان‌نامه:

 این تحقیق در هشت فصل ارائه شده است:
فصل اول: «مدینه شناسی»
* سابقه تاریخی
* تحولات منطقه مرکزی مدینه و حرم پیامبر (ص)
* مکان‌شناسی مدینه
* مشخصات عمومی مدینه
* مقبره حضرت زهرا (س) کجاست؟
فصل دوم: «بقیع»
* بقیع در لغت
* بقیع قبل از سلام (جنه البقیع الغرقه)
* بقیع در دوران پیامبر اسلام (ص)
* همسایگی‌های بقیع
* قبرستان بقیع از دیدگاه مذاهب اسلامی
* تحولات تاریخی بقیع
* هدم بقیع
* بیت الحزان
* مدفون بقیع
فصل سوم: «مرگ»
* مرگ
* در یاد مرگ
* تاریخچه و سیری در مقبره‌سازی
* احکام میت
* زیارت در لغت
فصل چهارم: «گونه شناسی مقابر اسلامی»
* مسجد سازی کنار قبور صالحان
* سیری بر سبک‌های معماری اسلامی در ساخت مقابر
* سیری بر معماری مقابر ایران بعد از اسلام
* عناصر توزیعی ابنیه بقاع زیارتی
* بررسی و گونه شناسی اماکن مذهبی (قبور) در غرب دنیای اسلام
فصل پنجم: «اجزای اصلی تشکیل دهنده بحث»
فصل ششم: «خدمات جانبی طرح»
فصل هفتم: «تحلیل سایت»
فصل هشتم: «احکام طراحی»
* احکام معماری
* سازه.

نوشتن دیدگاه