چکیده:

 تأسیس و قدرت گیری حکومت شیعی _ ایرانی آل‌بویه را می‌توان، به‌طور مستقیم از نتایج نهضت علویان دانست. دوره‌ی حکومت آل‌بویه (321-448 ق) یکی از دوره‌های متمایز و برجسته در تاریخ ایران می‌باشد. یکی از ویژگی‌های برجسته آل‌بویه توجه به شیعیان و احیای شعائر شیعه بود. به‌طوری‌که شیعیان برخلاف دوره‌های قبل اجازه تظاهر علنی به عقایدشان بدون نیاز به تقیه را یافتند. هرچند در این دوران تشیع امامی، مذهب رسمی حکومتی نگردید اما شیعیان اجازه یافتند، به انجام مراسم مذهبی و ابراز عقاید خویش بپردازند و مراسم خود چون عزاداری امام حسین (ع) در روز عاشورا، برگزاری جشن غدیر خم و شهادت دادن به ولایت امام علی (ع) در اذان و زیارت قبور ائمه (ع) و بازسازی و توسعه حرم ایشان را به‌طور آشکار انجام دهند؛ و در سایه این امنیت شهرهای شیعه‌نشین در عراق و ایران و حرم ائمه (ع) رونق و توسعه چشمگیری یافت. حاکمان آل‌بویه ارادت و محبت شدید خود به ائمه را از طریق ایجاد، بازسازی و توسعه و تعمیر گنبد و بارگاه آنان نشان می‌دادند و موقوفات و نذرهایی را به آرامگاه‌های، ائمه (ع) اختصاص می‌دادند و همچنین مدفن خود را در کنار آرامگاه‌های ائمه (ع) اطهار قرار دادند. با توجه به ماهیت موضوع، روش تحقیق در این پژوهش توصیفی– تحلیلی خواهد بود؛ یعنی ابتدا موضوع مورد بحث را توصیف و تشریح و سرانجام چرایی و چگونگی ایجاد بارگاه‌ها را بررسی کرده‌ام. سپس مطالب و اطلاعات به روش کتابخانه‌ای و اسنادی جمع‌آوری شد؛ و پس از بررسی و مقایسه اطلاعات جمع‌آوری شده و حذف موارد غیرضروری، بر اساس فصل‌ها به نگارش درآمد. درباره‌ی مدفن و بنای بارگاه‌های امامزادگان در ایران و عراق گزارش‌هایی در دست است که حکایت از این دارد که از همان سال‌های اولیه شهادت ائمه، بناهایی ساده بر مزار آن‌ها ساخته شد و به‌مرور زمان بناهایی رفیع و عمارت باشکوه بر مرقد آن‌ها بنا شده است. قدرت گیری آل‌بویه را باید نقطه عطفی در توجه به توسعه و تعمیر مشاهد متبرکه ائمه در ایران و عراق دانست. بررسی چگونگی و چرائی بازسازی و ایجاد و تعمیر مشاهد متبرکه در ایران و عراق حاکی از آن است؛ که حاکمان آل‌بویه به دلیل اعتقاد به تشیع و وجود و نفوذ شیعیان در عراق برای کسب مشروعیت در نظر شیعیان که در سپاه آنان و جامعه عراق و ایران نفوذ زیاد داشتند، به توسعه اماکن شیعه توجه خاصی داشتند که این توجه سبب رونق و گسترش آرامگاه‌ها در این دوره شد.

کلیدواژه‌ها: آل‌بویه، علویان طبرستان، امامزادگان، شاه‌چراغ، کربلا، نجف، سامرا، کاظمین.

نوشتن دیدگاه