چکیده:

 تمدن و فرهنگ اسلامی از آغاز تأسیس خلافت بنی‌امیه و پس از آن خلافت عباسیان تا سقوط شهر با عظمت بغداد به دست مغولان، از نظر ترقی و توسعه علوم و فنون و فلسفه سرآمد دنیای متمدن و جهان فرهنگی آن زمان محسوب می‌شود. تولد و بالندگی دو شهر دمشق و بغداد از پدیده‌های شگرف تاریخ جهان به شمار می‌آید. این دو شهر پس از اینکه یکی بعد از دیگری به پایتختی انتخاب شدند راه ترقی و پیشرفت را در پیش‌ گرفته و با داشتن موقعیت سوق‌الجیشی، بازرگانی و اقلیمی خاص خود شکوفایی مدنیت اسلام را به اوج رساندند. گفتنی است که عصر ترجمه از دمشق آغاز گشت و به بغداد انتقال یافت و در آنجا بود که به اوج خود رسید. مراکز آموزشی علاوه بر مساجد به مدارس و نظامیه‌ها و امثال آن منتقل گشت، عباسیان پس از استقرار در آن شهر، در عظمت و زیبایی و آبادانی آن بسیار کوشیدند به‌طوری‌که در اقصی نقاط جهان آن روز گروه‌گروه، افراد فرهیخته از علماء و دانشمندان، فیلسوفان، بازرگانان و جهانگردان راهی بغداد شدند، دارالعلم بغداد محل تجمع بزرگان علم و دانش گردید، مجالس وعظ و مجادلات علمی و آموزشی در آن برپا گردید. نباید از نظر دور داشت که نقش ایرانیان در اعتلاء فرهنگ و تمدن اسلامی بسیار چشمگیر بود، آن‌ها در بسیاری موارد از جهات مختلف علمی و فرهنگی سرمشق دولت‌های نو پای عربی، اسلامی در دمشق و در بغداد بودند. خیل عظیم دانشمندان و علما و فیلسوفان ایرانی در دستگاه خلافت مؤید این ادعا است.

نوشتن دیدگاه