چکیده:

 شهر بغداد با ترکیب و ساختاری سیاسی و اقتصادی در زمره مشهورترین پایتخت‌های اسلامی قرار دارد. جاذبه‌های سیاسی، علمی و فرهنگی بغداد به‌ویژه در دوره نخست خلافت عباسیان به حضور پرشمار جمعیت و به‌تبع آن بالا گرفتن مطالبات اقتصادی و شکوفا شدن و رونق گرفتن فعالیت‌های اقتصادی منجر شد. شکل‌گیری نهاد بازار به‌عنوان یکی از اصلی‌ترین بخش‌های اقتصادی شهر بغداد نقش مهمی در تأمین نیازهای جامعه ایفا کرد. گزارش‌های موجود از فعالیت بازارهای متعدد اعم از عمومی و عمده‌فروشی، تخصصی و صنفی حاکی از رونق فعالیت‌های اقتصادی در بغداد دارد. آنچه خواست پژوهش حاضر است بررسی وضعیت بازارهای بغداد و مطالعه سیاست خلفا در رشد و توسعه بازارهای بغداد و یافت پاسخ این سه پرسش اساسی است که: 1) وضعیت بازارهای بغداد به لحاظ سازه در عصر خلفای عباسی تا سال 218 هجری چگونه بوده است؟ 2) سیاست اقتصادی خلفای عباسی (از منصور تا مأمون 148 تا 218 ه ق) چه تأثیری بر رشد و رونق بازارهای بغداد داشته است؟ 3) تأثیر موقع تجاری بغداد بر رشد تکاپوهای اقتصادی بازار چگونه بوده است؟ نتایج بررسی‌ها به شیوه توصیفی مبتنی بر منابع تاریخی نشان داد موقع جغرافیایی بغداد و منتهی شدن راه‌های تجاری به دروازه‌های متعدد آن به رونق اقتصادی شهر کمک شایان توجهی نموده است؛ و نیز متأثر از فرهنگ شهرسازی ملل مسلمان بازارهای بغداد شکل و سازه خود را به دست آورده‌اند. آنچه توانسته بر فعالیت اقتصادی بغداد مؤثر باشد سیاست خلفا در ایجاد و تأسیس بازار، تثبیت قیمت‌ها، کنترل و نظارت بر بازارها و ایجاد نهادهای مالی بوده است.

کلیدواژه‌ها:بازار، بغداد، عصر اول عباسی، اقتصاد، تجارت.

نوشتن دیدگاه