چکیده:

 قرآن مجید از آغاز نزولش به‌وسیله‌ی پیامبر و اوصیای معصوم او تبیین و تفسیر شده است و یاران او، پس از قرائت ده آیه و حفظ آن، به آموختن تفسیر آن، نزد پیامبر می‌پرداختند و پس از فراغت از تفسیر ده آیه، آموزش آیات دیگر را آغاز می‌کردند. پیامبر گرامی نخستین معلم و مفسر قرآن است؛ و پس از وی شاگرد برجسته‌اش امیرالمؤمنین (ع) دارای آن مسئولیت است؛ و به اعتراف تاریخ‌نگاران علم تفسیر، امیر مؤمنان آگاه‌ترین فرد در میان صحابه به تنزیل و تأویل بود. صحابه و تابعین دیگر هم به تفسیر می‌پرداختند. در میان صحابه تفسیر بیشتر به روش روایی بود و در دوره‌ی تابعین روش‌های تفسیری با گرایش‌های خاص گسترش بیش‌تری یافت. یكی از تابعین كه در مكتب امام علی و فرزندانش رشد و بالندگی یافت؛ ثابت بن دینار مشهور به ابوحمزه ثمالی است، كه تعدادی از روایات تفسیری‌اش به دست ما رسیده است. نوشته‌ی حاضر به روش توصیفی–تحلیلی و گردآوری مطالب به شیوه کتابخانه‌ای و نرم‌افزاری، به بررسی كتاب تفسیری منسوب به ابوحمزه ثمالی، كه توسط آقای عبدالرزاق محمدحسین حرز الدین جمع‌آوری شده است، پرداخته و در این پژوهش پیرامون این روایات به این نتیجه رسیده است كه ایشان اولاً؛ در تفسیر، از روش‌های اجتهادی، روایی، قرآن به قرآن استفاده كرده است. ثانیاً؛ در تفسیر آیات از سبب نزول بهره برده و آیاتی را كه در شأن نزول اهل‌بیت (ع) است یادآور شده است.

کلیدواژه‌ها:قرآن، تفسیر، روایات، ابوحمزه ثمالی، تاریخ تفسیر، روش‌های تفسیری.

فصول پایان‌نامه:

این تحقیق در سه فصل ارائه شده است:
فصل اول: «کلیات تحقیق»
* بخش اول کلیات تحقیق
* بخش دوم: مفهوم شناسی
* بخش سوم: کلیات تفسیر
* بخش چهارم: ویژگی‌های تفسیر در طبقات تفسیری
* بخش پنجم: روش‌ها و ویژگی‌های تفسیری
فصل دوم: «ابوحمزه ثمالی»
* بخش اول: زندگی‌نامه ابوحمزه ثمالی
* بخش دوم: مشایخ و اساتید ابوحمزه ثمالی
* بخش سوم: راویان ثابت ابن دینار
* بخش چهارم: شخصیت رجالی ابوحمزه
فصل سوم: «ویژگی‌های تفسیر ابوحمزه ثمالی»
* آیا همه آیات تفسیر شده‌اند؟
* کیفیت سلسله سند احادیث تفسیری
* روش تفسیری ابوحمزه ثمالی و ویژگی‌های آن
نتیجه‌گیری.

نوشتن دیدگاه