چکیده:

 این نوشتار به شرح اقدام‌ها و موضع‌گیری‌های سیاسی و علمی امام صادق (ع) برای تقویت وحدت مسلمانان و پرهیز از اختلاف آنان با بهره‌گیری از عنصر تقیه، حسابگری و احتیاط در رد یا تأیید قیام‌ها و شورش‌های عصر آن امام (ع) و پرهیز کردن آن حضرت از تندروی و جلوگیری از اقدامات تعصب آفرین و اختلاف‌برانگیز برخی شیعیان می‌پردازد و از منظری تاریخی در اثبات این موضوع می‌کوشد. نویسنده در پنج فصل عملکرد امام صادق (ع) را در زمینه وحدت مسلمانان با توجه به اوضاع سیاسی، اجتماعی و فرهنگی عصر ایشان تجزیه و تحلیل کرده است. وی در فصل اول ضمن بررسی معنای وحدت و سیره از لحاظ لغوی و اصطلاحی، به‌صورت اجمالی به معرفی شخصیت امام صادق (ع) پرداخته و جایگاه وحدت در دین اسلام و سنت معصومان (ع)، اهمیت وحدت از منظر قرآن، معصومین (ع)، پیامبر اسلام (ص)، امیرالمؤمنین (ع)، حسنین (ع)، امام سجاد (ع)، صادقین (ع) و عالمان دینی را شرح می‌دهد. نگارنده در فصل دوم با اشاره به شناسایی زمینه‌ها و عوامل بروز تفرقه در عصر امام صادق (ع) با توجه به اوضاع سیاسی و اجتماعی آن زمان و انتقال قدرت از امویان به عباسیان، زمینه‌ها و عوامل سیاسی، اجتماعی و فرهنگی بروز اختلاف بین مسلمانان و اقدام‌های شایسته امام صادق (ع) برای جلوگیری از این مسأله را به تصویر کشیده و مبارزه حاکمان بنی‌امیه و بنی‌عباس با مرجعیت دینی امامان معصوم (ع)، جعل احادیث و دوری از عصر نبوت و بروز اختلاف فکری را نیز از دیگر عوامل بروز تفرقه در آن عصر برمی‌شمارد. در فصل سوم تمهیدات و رفتار سیاسی امام صادق (ع) در ایجاد وحدت و مبارزه با تفرقه در پرتو تقیه، حسابگری و دقت در تأیید با رد قیام‌های صورت گرفته بر ضد عباسیان در آن زمان و پرهیز از سیاست‌های تند و افراطی بیان شده است. نویسنده در فصل چهارم اقدام‌های اجتماعی امام صادق (ع) در ایجاد وحدت و مبارزه با تفرقه مسلمانان و مساعدت کردن با فقرای موافق و مخالف، توصیه به هم‌نشینی با مخالفان، شرکت در مجامع و نمازها، حج و دیگر اجتماعات آنان را، ازجمله این اقدام‌ها برمی‌شمارد. فصل پنجم به اقدام‌های دینی و فرهنگی امام صادق (ع) مانند گفت‌وگو و مناظره، تبیین معارف دینی و نبوی و احادیث پیامبر اسلام (ص) و ... اختصاص دارد.

کلیدواژه‌ها: امام صادق، وحدت، سیاست، قیام زید، نفس زکیه، فرهنگ تشیع، تفرقه، مناظره.

نوشتن دیدگاه