چکیده:
در قرآن کریم واژه اصلاح در معانی مختلفی از قبیل نیکویی، آشتی دادن، رفع نقص، شایستگی، سامان‌بخشی و بهبود‌بخشی در تمام امور جاری جامعه به کار رفته است. روشن است که برای اصلاح نابرابری‌های اجتماعی و سیاسی و برچیده شدن ظلم و ستم از جامعه، وجود مصلحان، امری ضروری خواهد بود. اگرچه اصلاحات در جامعه بشری شامل ابعاد گوناگون دینی، سیاسی، فرهنگی و اقتصادی است، اما قرآن در ابتدا، اصلاح نفس را مورد توجه قرار داده و سپس به اصلاح جامعه در سایر حوزه‌ها پرداخته است. اصلاح خداباوری و انگاره معاد، اصلاح نگرش عمومی به حکومت بر اساس آگاهی و شایستگی به‌جای نگرش اقتصادی، اصلاح تحریف‌های دینی و نابرابری‌های اجتماعی، تحریم ربا و اجرای حدود الهی، از موارد و مصادیق متعدد اصلاحاتی است که در آموزه‌های اسلامی مورد توجه قرار گرفته است. مصلحان اجتماعی نیز خود به دو دسته صالح و فاسد تقسیم می‌شوند که گروه دوم هرچند بر اساس صداقت و اوضاع اجتماعی حرکت می‌کند، ولی چون فاقد آگاهی لازم است، دردی از جامعه را دوا نمی‌کند. روشن‌ترین مصداق مصلحان صالح، انبیای الهی هستند که برای اصلاح نفوس، جهالت مردم، نابرابری‌های اجتماعی، هرج‌ومرج، اختلافات اجتماعی، ظلم و فساد، اختلافات شخصی و انذار و تبشیر قیام کرده‌اند. بر این اساس، پیامبر اسلام (ص) در بین تمام انبیا، بزرگ‌ترین مصلح بشر است که در ابعاد اعتقادی، سیاسی، فرهنگی و اقتصادی به اصلاحات اساسی پرداخت. پس از ایشان، امامان معصوم (ع) قرار دارند که در ابعاد گوناگون مردم را به‌سوی صلاح سوق می‌دادند؛ و اما در زمان مهدی (ع) که حاکمیت جهانی دین اسلام، زمامداری صالحان و شایستگان و حکومت بر آسمان‌ها تحقق می‌یابد، اصلاحات گسترده‌ای در قالب اجرای احکام اسلامی، گسترش علم و فن‌آوری، تربیت صحیح انسان‌ها، اصلاح شیوه‌های آموزشی، پرده‌برداری از تحریف معنوی قرآن، رفع کینه‌ها، ایجاد عدالت اجتماعی و برخورد با مفسدین اقتصادی محقق خواهد شد.
کلیدواژه‌ها:اصلاحات، حکومت، انقلاب، فساد سیاسی، امام مهدی (ع)، جامعه آرمانی.
