چکیده:
تفسیر قرآن کریم از زمان پیامبر گرامی اسلام (ص) شروع شد و ائمه معصومین (ع) به پیروی از سیره آن حضرت به تفسیر و تبیین قرآن کریم روی آوردند. این رساله، دیدگاه‌های امام رضا (ع) در تفسیر و علوم قرآن را با استفاده از روش کتابخانه‌ای و تحلیلی ـ توصیفی مورد بررسی قرار داده است. در این راستا، مباحث و موضوعاتی از قبیل فضیلت و اهمیت قرآن، پدیده وحی، نزول قرآن و تبلیغ آن، اسباب نزول، قرائت صحیح، جمع و تألیف قرآن، اعجاز قرآن کریم و همچنین بحث ناسخ و منسوخ با ذکر احادیث امام رضا (ع) ارائه شده است. امام رضا (ع) اهتمام به آموزش قرآن و علوم قرآنی را موجب افزایش برکت و رحمت الهی دانسته و فلسفه وحی را در راستای فلسفه آفرینش و تکامل انسان معرفی کرده است. آن حضرت، سوره حمد را اولین سوره‌ای می‌داند که به‌طور کامل بر پیامبر اسلام (ص) نازل شد. او قرآن را معجزه‌ای جاودان دانسته و تازه بودن آن برای هر زمان و هر گروه را نشانه این جاودانگی می‌داند. ایشان فهم و شناخت صحیح ناسخ و منسوخ در آیات قرآن را جزء قلمرو علم ائمه (ع) دانسته و اعلام می‌کند که برای فهم آن باید به این خاندان مراجعه کرد. قرآن کتابی است که بدون شک، نیازمند تفسیر است، اما کامل‌ترین تفسیر با مراجعه به نظرات معصومین (ع) حاصل می‌شود. امام رضا (ع) درروش تفسیری خود، از براهین و قواعد عقلی که معنای آیات را روشن نموده و شک و ابهام را از آن می‌زداید استفاده نموده است؛ همچنین نمونه‌هایی از قواعد ادبی که در تفسیر امام رضا (ع) به کار گرفته شده، در این رساله در سه بخش تفسیر ادبی، تفسیر بیانی و تفسیر لغوی آورده شده است. گاهی نیز آن حضرت برای توضیح و تبیین آیات از تاریخ استفاده نموده است تا باورهای غلط تاریخی از اذهان مردم پاک گردد و حقایق برای آن‌ها روشن شود.
کلیدواژه‌ها:ائمه (ع)، امام رضا (ع)، تفسیر، قرآن، حدیث، وحی، علوم قرآنی.
