چکیده:

 پیامبر اسلام (ص) در سرزمینی مبعوث گردید که علاوه بر گمراهی اعتقادی، از نظم و حکومت بی‌بهره بودند. در چنین شرایطی پیامبر اکرم (ص) می‌کوشید تا علاوه بر رهایی مردم از جهل و شرک، شالوده امت واحدی را پایه‌ریزی نماید. برای این کار، لازم بود تا از اهرم‌های مختلفی استفاده کند که یکی از آن‌ها انتخاب کارگزاران کارآمد بود. این پژوهش با روش توصیفی و تحلیلی، به بررسی شخصیت و عملکرد کارگزاران آن حضرت پرداخته است. منظور از «کارگزاران»، تمام کسانی است که عملکردشان طبق نظر و دستور پیامبر (ص) و متناسب با نوع مسئولیت آن‌ها بوده است. حضرت رسول (ص) برای انتخاب کارگزاران، به لیاقت و شایستگی آنان توجه ویژه‌ای داشته و کسانی را که از معیارهای مورد نظر ایشان، خارج می‌شدند، توبیخ می‌کرد. در میان مجموعه وسیع کارگزاران، علی (ع) به خاطر اطاعت‌پذیری، عدالت، لیاقت و کاردانی، شجاعت و مردم‌داری چهره‌ای شاخص و برتر بود. کارگزاران رسول خدا (ص)، بر اساس رتبه و نوع مسئولیتی که بر عهده داشتند، به دسته‌های مختلف تقسیم شده بودند. نقبا، دوازده نفر از رؤسای قبایل و بیعت‌کنندگان عقبه دوم بودند که مأموریت داشتند تا به اختلافات قومی و قبیله‌ای پایان دهند. سفیران، تعدادی از کارگزاران سیاسی بودند که وظیفه ابلاغ پیام‌های رسول خدا (ص) به سران کشورها و حکمرانان مختلف جهان را بر عهده داشتند. کارگزاران نظامی هم در سریه ها به‌جای پیامبر اکرم (ص)، نقش فرماندهی سپاه را به عهده می‌گرفتند. کارگزاران فرهنگی و تبلیغی هم در سه دوره مهاجرت به حبشه، حضور در مدینه قبل از هجرت پیامبر (ص) و دوره بعد از استقرار پیامبر (ص) در مدینه، نقش ارزشمندی در تبلیغ اسلام داشتند. والیان و جانشینان نیز کسانی بودند که در زمان غزوات، جانشین پیامبر (ص) در مدینه بوده و یا در مناطق مختلف به‌عنوان والی ایفای نقش می‌کردند. کارگزاران اقتصادی نیز عده‌ای بودند که وظیفه جمع‌آوری و مدیریت اموالی مانند صدقات، زکات و غنائم جنگی را بر عهده داشتند.

کلیدواژه‌ها:حکومت، پیامبر اسلام (ص)، کارگزاران حکومتی، نظام سیاسی، مدینه.

نوشتن دیدگاه