چکیده:

 نوشتار حاضر به مقایسه دیدگاه‌های علامه حلی، شیخ مفید و ابن تیمیه درباره عصمت ائمه (ع) پرداخته، ادله عقلی و نقلی شیخ مفید و علامه حلّی در مقوله اثبات و دلیل‌های ابن تیمیه در انکار عصمت ائمه و شبهه‌های وی را در این زمینه ارائه می‌کند. نویسنده در قالب چهار فصل اختلاف نظریات این سه تن را که ناشی از اختلاف آنان در مبانی کلامی است، مطرح کرده و نوع نگرش آن‌ها را به مقوله امامت و ویژگی‌های امام بررسی کرده است. در فصل اول نخست به تشریح مفهوم واژگان کلیدی پژوهش، مانند معنای عصمت و امام در لغت و اصطلاح، معنای آن نزد علامه حلی، شیخ مفید و ابن تیمیه، معنای جبر، اختیار، موهبت و اکتساب پرداخته شده، سپس با بررسی حیات فکری، سیاسی و اجتماعی شیخ مفید و علامه حلی و مروری بر حیات سیاسی، اجتماعی و فرهنگی ابن تیمیه و جایگاه امامت در مذهب شیعه و اهل سنت صورت می‌پردازد. نگارنده آنگاه جایگاه امامت از منظر شیخ مفید، علامه حلی و ابن تیمیه را با یکدیگر مقایسه کرده و در فصل دوم تلقی و برداشت هر یک از آن‌ها از مفهوم عصمت، واژگان معادل عصمت، تفاوت عصمت و عدالت و درونی یا بیرونی بودن عصمت را تبیین می‌سازد. او در فصل سوم به ادله عقلی و نقلی عصمت در آموزه‌های اسلامی و ضرورت وجود آن در پیامبران الهی و ائمه معصوم (ع) اشاره کرده و با توجه به نوع نگرش ابن تیمیه به نظام سیاسی اسلام، دیدگاه‌های وی درباره انکار عصمت امامان و حتی پیامبران الهی را نیز منعکس می‌کند. نویسنده در ادامه به ادله قرآنی و روایی عصمت اهل‌بیت (ع) با استناد به آیه تطهیر، حدیث ثقلین و حدیث سفینه پرداخته و به اثبات عصمت امامان شیعه می‌پردازد. در فصل چهارم مهم‌ترین شبهه‌های ابن تیمیه و سایر مخالفان عصمت ائمه (ع) نقل و سپس نقد گردیده است. این شبهه‌ها در زمینه ناسازگاری عصمت با اختیار و پدیدآوردن شبهه جبر، اکتسابی یا موهبتی بودن عصمت، مکانیزم عصمت، منافات داشتن عصمت با استغفار ائمه از سوی ابن تیمیه وارد شده و جواب علامه حلی و شیخ مفید به این قبیل ایرادها بر اساس ادله قرآنی و نقلی، بیان می‌گردد.

کلیدواژه‌ها:عصمت، ائمه، علامه حلی، شیخ مفید، ابن تیمیه، امامت، شیعه، اهل سنت، جبر، اختیار، موهبت، غلو، وهابیت.

نوشتن دیدگاه