چکیده:
این پایان‌نامه، ویژگی‌های انسان کامل از منظر امام علی (ع) در نهج‌البلاغه و همچنین فلسفه و عرفان اسلامی را تبیین می‌کند. نویسنده در پنج فصل دیدگاه‌های مختلف را درباره کمال انسان و انسان کامل مطرح کرده و معیارها و راهکارهای نزدیک شدن به کمال را همراه با ذکر نمونه انسان کامل از دیدگاه امام علی (ع) شرح می‌دهد. وی در فصل اول با تعریف انسان و کمال انسانی در فلسفه و عرفان اسلامی، سیر حرکت معنوی صعودی و نزولی انسان را در آموزه‌های اسلامی بحث و بررسی می‌کند. آن گاه با تحلیل فلسفی مفهوم اتحاد با عقل فعال و وجوه تصور این اتحاد، سفرهای چهارگانه معنوی انسان را از دیدگاهی عرفانی تشریح می‌نماید. در همین زمینه نویسنده ارتباط اسم اعظم و عوالم مختلف را با انسان کامل در عرفان اسلامی مشخص کرده و او را محور حقایق این عوالم برمی‌شمارد. نگارنده در فصل دوم ضمن واکاوی ویژگی‌های انسان کامل در نهج‌البلاغه، ابتدا به بررسی مقامات معنوی و والای پیامبر اسلام (ص) از لحاظ وجودی به عنوان انسان کامل از منظر امام علی (ع)، پرداخته و مقام عبودیت محض آن حضرت، خاتمیت ایشان، مقام شهادت (شاهد بودن بر اعمال انسان‌ها) و سایر مقام‌های ولایی آن حضرت و سایر معصومین (ع) را به عنوان مصادیق کامل و شاخص انسان کامل از منظر امام علی (ع) در نهج‌البلاغه شرح می‌دهد. فصول سوم و چهارم به معرفی انسان کامل از بُعدی علمی و عملی می‌پردازد و ویژگی‌های معنوی، علمی، احاطه بر غیب، دارا بودن کلیه فضایل اخلاقی به معنای کامل آن و خصوصیات اخلاقی، روحی و وجودی امام علی (ع) را به عنوان مصداق علمی و عملی انسان کامل ذکر می‌کند. فصل پنجم به واکاوی انسان کامل در این عصر می‌پردازد و با وصف امام زمان (عج) به عنوان تنها انسان کامل در روی زمین، مباحث مربوط به غیبت و ظهور آن حضرت و ولایت ایشان، از منظری عرفانی شرح می‌دهد.
کلیدواژه‌ها:انسان کامل، عرفان، نهج‌البلاغه، امام علی (ع)، ولایت، اهل‌بیت (ع)، پیامبر اسلام (ص).
