چکیده:

قتل عثمان موجب تشتت بسیاری در جامعه و اندیشه مسلمانان گردیده و در پی آن، ظهور گروه قاعدین و زمینه‌سازی دو جنگ جمل و صفین را به همراه داشت. قاعدین با ترک بیعت و جهاد با شبهه افکنی‌ مردم را از شرکت در جنگ منصرف می‌کردند. طلحه و زبیر نیز که تاب اجرای عدالت از سوی امام علی (ع) را نداشتند، به مکه فرار کرده و با عایشه که شعار خون‌خواهی عثمان را سر می‌داد هم‌پیمان شدند و جنگ جمل را به راه انداختند. این مسئله به خاطر آن بود که در زمان خلفای پیشین، با ایجاد تبعیض میان انصار و مهاجرین از یک‌سو و عرب و عجم از سوی دیگر، تبعیض‌ نژادی احیا شده بود و علی (ع) می‌کوشید تا عدالت را برقرار سازد. معاویه نیز با رد درخواست بیعت امام علی (ع)، گروه قاسطین را بنیان نهاد و جنگ صفین را برپا کرد. رسمیت حکومت معاویه، پیدایش خوارج و تفرقه در میان سپاه امام، از پیامدهای‌ این جنگ بود. پس از آن، خوارج به اهانت، شایعه‌سازی علیه امام، برهم‌زدن سخنرانی‌های امام و اظهار کینه نسبت به آن حضرت می‌پرداختند. فقر فرهنگی، رفاه‌طلبی، فساد اجتماعی، فساد اخلاقی و جهل نسبت به اعتقادات، از دیگر آسیب‌های اجتماعی بود که امام با آن‌ها رو‌برو بود. یکی دیگر از مشکلات اعتقادی، بدعت‌های خلفای پیشین، مثل جلوگیری از نشر احادیث و سنت پیامبر اسلام (ص) بود که موجب دوری مردم از اسلام راستین شده بود. ترویج عقاید خاصی مثل کفر امام، جایز بودن امامت بر غیر قریش، عدم کفایت شهادتین برای مسلمانی، قیام در برابر امام جائر، از مشکلات دیگری بود که در پیدایش خوارج ریشه داشت. در مقابل، اعتقاد به الوهیت امام و بی‌توجهی به واجبات و محرمات، عقاید گروه دیگری را شکل می‌داد که در تاریخ با عنوان «غلات» معروف شدند.

 کلیدواژه‌ها:امام علی (ع)، تاریخ، سیاست، حکومت، جامعه، عدالت، جنگ.

نوشتن دیدگاه