چکیده:
بررسی جایگاه شخصیت حذیفه بن یمان عبسی، هم‌پیمان قبیله بنی عبد الاشهل، از لابه‌لای کتب تاریخی، تراجم نگاری و جوامع روایی سنی و شیعه، از آن روی اهمیت دارد که در دوران حیات پیامبر اسلام از جایگاه مهمی برخوردار بوده و به‌عنوان یکی از انصار در آغاز هجرت به همراه پدرش حسیل، به دین اسلام گرویده و در روز پیمان برادری، جنگ احد و خندق حضور داشته و در غزوه تبوک و ماجرای عقبه به اسامی منافقان شناخت پیدا کرده و به‌عنوان صاحب سرّ النبی مشهور بوده است. بنا بر نقل کتب روایی شیعه، حذیفه در روز سقیفه از معترضین به خلافت ابوبکر بوده و در فتوحات و حوادث عصر خلفای سه‌گانه نقش مهمی داشته است؛ او در برخی فتوحات، فرماندهی و سرپرستی سپاه مسلمانان را به عهده گرفته و به موفقیت‌ها و پیروزی‌های ارزشمندی رسیده است. در فتح شوشتر به‌عنوان فرمانده سپاه پیادگان و در فتح آذربایجان به-عنوان فاتح و در نهاوند به‌عنوان فرمانده سپاه حضور داشت. او همچنین برای مدتی حاکم مدائن و ارمینیه بود. حذیفه بن یمان درباره فضیلت، شجاعت و برتری علی سخنانی ایراد کرده و روایاتی را در این مورد از پیامبر اسلام ذکر کرده است. بعد از رسیدن عهد و نامه امام علی به حذیفه، او مردم را جمع کرده و بعد از ایراد خطبه از حقانیت علی صحبت کرده و با آن حضرت بیعت می‌کند. او به یاران و فرزندان خود در مورد علی توصیه‌هایی نموده و آن‌ها را به همراهی با آن حضرت تشویق کرده است. حذیفه از طرف علی به فرمانروایی مدائن تعیین شد و تا آخر عمر در این مأموریت باقی ماند. از منظر کتب روایی، حذیفه فردی ثقه و مورد اطمینان بوده و به‌عنوان صحابی بزرگ پیامبر گرامی اسلام معرفی شده است. کتب رجالی شیعه او را از اصحاب خاص امام علی دانسته‌اند.
کلیدواژه‌ها:پیامبر اسلام، تاریخ اسلام، حذیفه بن یمان، صحابه، علی، خلفا.
