چکیده:

 حدیث اثناعشر که از پیامبر گرامی اسلام (ص) روایت شده و دوازده خلیفه بعد از ایشان را معرفی می‌کند، از روایاتی است که در صدور و اعتبار آن بین علمای فریقین، اختلافی وجود ندارد؛ اما تعیین مصادیق دوازده-گانه این روایت، مورد اختلاف آنان قرار گرفته است. علمای امامیه، مصادیق این روایت را منحصر در دوازده امام معصوم (ع) می‌دانند، كه اولین آن‌ها علی (ع) و آخرین آن‌ها مهدی موعود (ع) می‌باشد؛ اما علمای اهل سنت در تعیین مصادیق این روایت دچار سرگردانی و تشتت فکری فراوانی شده‌اند. این پژوهش تلاش کرده است تا دیدگاه‌های اهل سنت را با مراجعه به معتبرترین منابع ایشان شامل موطأ، مسند ابوداود، مسند احمد، صحیح بخاری، صحیح مسلم، سنن ابی‌داود، سنن ابن‌ماجه، سنن ترمذی، سنن نسائی و تعدادی از كتب معاصر اهل سنت، مورد بررسی قرار دهد. حاصل این بررسی در منابع مذکور نشان می‌دهد كه از سوی اهل سنت 18 نظر مختلف ارائه شده است؛ از جمله این‌که منظور حدیث، خلفای ثلاثه و بنی‌امیه و بنی‌عباس است؛ یا این‌که خلفای مذکور، شامل ابوبكر تا عمر بن عبدالعزیز می‌شود؛ و یا این‌که روایت ناظر به خلفای بعد از ظهور مهدی می‌باشد و یا خلفای عمل‌كننده به‌حق و عدالت، مورد نظر پیامبر (ص) بوده‌اند. این برداشت‌های سلیقه‌ای همگی گرفتار اشكالات متعددی هستند، كه در متن این پژوهش، اشکالات هرکدام به‌تفصیل مورد بررسی قرار گرفته است؛ اما برخی از ایرادات نیز به‌صورت کلی، تمام این برداشت‌ها را در بر می‌گیرد. اشکال اصلی آن است که این اقوال پراکنده، همگی احتمالاتی هستند که هیچ مدرك و دلیلی برای آن‌ها ارائه نشده است؛ به‌علاوه، تمامی آن‌ها با یكدیگر در تعارض قرار دارند؛ همچنین زمان خلافت با دلالت حدیث اثناعشر مطابقت ندارد و میان پیامبر اسلام (ص) با آن مصادیق ادعایی هیچ‌گونه شباهتی در اوصاف وجود ندارد. بدین ترتیب، این اقوال پذیرفتنی نیستند؛ اما در منابع اهل سنت احادیثی مانند حدیث ثقلین وجود دارد، كه قرینه‌ای برای اثبات درستی دیدگاه شیعه است.

کلیدواژه‌ها:حدیث، حدیث اثناعشر، خلافت، شیعه، اهل سنت، امامت.

 فصول پایان‌نامه:

این پایان‌نامه شامل چهار فصل می‌باشد:
فصل اول: «کليات و مباحث مقدماتی 19- 32»
فصل دوم: «نسخه‌شناسی روايات اثناعشر 33- 46»
فصل سوم: «نقد و بررسی روايات اثناعشر 47- 71»
فصل چهارم: «بررسی تطبیقات مصداقی روايات اثناعشر 72- 140»

نوشتن دیدگاه