چکیده:

 در قرآن مجید، آیاتی وجود دارد که در عظمت و شأن اهل‌بیت (ع) نازل شده است و یکی از مباحث مهم در تفاسیر شیعه و اهل سنت توجه به آیاتی است که راجع به فضایل این بزرگواران است. در این پژوهش دیدگاه ابواسحاق ثعلبی (م 427 ق) در مورد آیات نازله در شأن اهل‌بیت (ع) مورد بررسی قرار گرفته است. فصل اول مربوط به «کلیات تحقیق» و «مفهوم شناسی اهل‌بیت» است. فریقین در این‌که منظور از اهل‌بیت رسول خدا (ص) چه کسانی هستند دچار اختلاف شده‌اند؛ شیعه معتقد است که اهل‌بیت رسول خدا (ص) دوازده امام معصوم و حضرت زهرا (س) است؛ ولی اهل سنت مصادیق فراوانی ازجمله همسران رسول خدا (ص)، بنی‌هاشم، اهل مسجد و ... را ذکر نموده‌اند. در فصل دوم زیست‌نامه مؤلف و تفسیر ایشان مورد بررسی قرار گرفته است. ابواسحاق ثعلبی نیشابوری مفسر شافعی مذهب قرن پنجم از برجستگان در تفسیر، حدیث و ادب است. ایشان نزد اساتید بزرگی به فراگرفتن علم پرداخته است. ثعلبی دارای تألیفات متعددی است اما بیشترین شهرت وی مربوط به تفسیر ایشان است که در دوره‌های بعد، افراد بسیاری از این تفسیر تأثیر پذیرفتند. در فصل سوم به آیات امامت و ولایت از دیدگاه ثعلبی پرداخته شده است. ابواسحاق ثعلبی در مورد آیات امامت و ولایت به سه روش عمل می‌نماید: در برخی از موارد آیه را در مورد امام (ع) می‌داند و به دفاع از آن می‌پردازد. در موارد دیگری آیه را در مورد امام علی (ع) می‌داند ولی مصادیق دیگری نیز همراه آن نقل می‌کند. سوم بدون این‌که بیان کند آیه در مورد امام علی (ع) است، از آن عبور می‌کند. فصل چهارم مربوط به فضایل اهل‌بیت (ع) در تفسیر ثعلبی است. ثعلبی در مورد آیات فضایل اهل‌بیت (ع) و آیات فضایل امام علی (ع) به همان شیوه پیش عمل نموده است؛ در مواردی آیه را در مورد اهل‌بیت (ع) و امام علی (ع) می‌داند و با ذکر روایات و اشعار آن‌ها را تأیید و به دفاع می‌پردازد. در موارد دیگری علاوه بر نقل فضایل اهل‌بیت (ع)، مصادیق دیگری نیز در ذیل آیات مربوطه بیان می‌کند.

نوشتن دیدگاه