چکیده:
ابومخنف يکي از پيشگامان تاریخ‌نگاری در سده اول است. مقتل نگاشته شده توسط ايشان يکي از مهم‌ترین آثار در زمينه شهادت امام حسين (ع) و واقعه عاشورا به شمار مي‌آيد. بررسي اين اثر ما را با اولين تصوير مکتوب و بکر از اين واقعه آشنا مي‌کند. اثري که در آن سند روايت حفظ شده و دیدگاه‌ها و گرايش‌هاي مذهبي بر روي متن تأثيري نداشته است و روايات بدون شاخ و برگ و با رعايت ترتيب زماني وقوع حوادث در اين اثر ثبت شده‌اند. انعکاس اين روايت در آثار پس از آن، اهميت آن را نزد دانشمندان ديگر از گذشته تا به امروز آشکار مي‌سازد اما اگر روايتي در منابع ديگر انعکاس نيافته باشد عدم اعتماد راويان به روايت مزبور را نشان مي‌دهد. روايت ابومخنف نه‌تنها بر کتاب‌های پس از قرن سوم تأثيرگذار بوده، بلکه بر منابع مهم پيش از قرن سوم، يعني پيش از اوج‌گیری نهضت علمي در جهان اسلام، نيز تأثير خود را نمايان ساخته است. در اين راستا مهم‌ترین گزارش‌ها و روايت‌هاي پيش از قرن دهم مورد مقايسه قرار گرفته‌اند و سپس با کمک کتب تاريخي، رجالي، سيره و مناقب و برخي از ادعيه مورد بررسي قرار گرفته‌اند تا بتوان به اين وسيله برخي از اعلام، اعداد و عبارت‌هاي تصحيف شده را تصحيح نمود و روايت‌هايي که شباهت معنايي يا سندي دارند را بيابيم. با بررسي منابع به اين نتيجه مي‌توان رسيد که روايت ابومخنف در منابع پس از خود تأثير عميق و ريشه‌اي داشته به نحوي که نمي‌توان ميان روايت ابومخنف و متن اصلي قائل به تفکيک شد. دانشمندان به اين روايت به ديد يک محور قابل اتکا و تعيين کننده نظر افکنده‌اند؛ اما متن اين مقتل خالي از عيب نبوده و نيازمند بازنگري رسم‌الخطی و نحوي و تصحيح فني واژگان، شرح و توضيح اعلام است. علاوه بر اين، متن نيازمند بررسي منسجم رجزخواني‌ها و شعرهاي درج شده در متن روايت است زيرا اين ابيات در برخي از موارد ناقل نکات و مفيد هستند.
مقالات مرتبط:
ابومخنف و بررسی اسنادی و محتوایی اثر او «مقتل الحسین (ع)»، قاسم بستانی، حنان علویان، علوم حدیث، پاییز 1392، شماره 69، (29 صفحه، از 59 تا 87)، (علمی _ پژوهشی).
