چکیده:

 گسترش نفوذ اعراب مسلمان در سرزمین‌های مجاور شبه‌جزیره، از زمان خلفای راشدین آغاز شده بود؛ و در دوره امویان تثبیت یافت و پس از کم‌رنگ‌تر شدن جنجال‌های نظامی زمینه اختلاط ذهنی و فرهنگی در این دوره ایجاد شد. پیچیدگی اجتماعی در این دوره نسبت به دوره اسلامی پیش از خود بیشتر شده بود و شرایط جدیدی را به همراه داشت. پژوهش حاضر می‌کوشد تا توصیفی از اوضاع و احوال زنان به‌عنوان بخشی گسترده از جامعه آن روز به دست دهد و جایگاه اجتماعی، فرهنگی و سیاسی آنان را واکاود. در دوره امویان برخی مؤلفه‌های سنن جاهلی مجال ظهور بیشتری یافت؛ یکی از مهم‌ترین این مؤلفه‌ها تعصبات قومی و قبیله‌ای بود که سهم بالایی در ارزش‌گذاری افراد داشت. هرچند نوعی نگاه بدبینانه نسبت به جنس زن و جوهر هستی وی وجود داشت اما زنانی که از جایگاه قبیله‌ای بهتری برخوردار بودند شأن اجتماعی بالاتری نیز داشتند. در بعد فرهنگی تأثیر اقوام مغلوب بسیار محسوس و پردامنه گشت. نمود بارز آن رواج هر چه بیشتر موسیقی و غنا بود که زنان نیز در آن سهیم بودند. تعلیم و تعلم مخصوصاً برای زنان در این دوره به‌صورت جدی مطرح نبود؛ فعالیت‌هایی از این دست محدود به آموزش کتابت، قرآن و سهیم شدن در نقل روایات می‌شد. زمینه باز فرهنگی ایجاد شده از دغدغه مشارکت سیاسی زنان کاسته بود بخصوص اینکه حاکمان اموی نسبت به مخالفان رویکردی سرکوبگر و خاموش‌کننده داشتند. مشارکت سیاسی زنان نیز در این دوره با جایگاه قبیله‌ای آنان ارتباط داشت به نحوی که آن دست از زنان که از قبایل بالادست اعراب بودند از وزنه سیاسی بالایی برای ابزار نقد و نظر برخوردار بودند. همچنین زنان متمایل به شیعه یا خوارج با توجه به نوع نگاه خود به مسائل حضور جدی‌تری در برخوردهای سیاسی داشتند.

کلیدواژه‌ها:امویان، زنان، تاریخ زنان، منزلت اجتماعی زنان، مشارکت سیاسی زنان.

فصول پایان‌نامه:

این تحقیق در پنج فصل نگارش شده است:
فصل اول: «کلیات پژوهش»
* طرح مسئله
* سؤالات تحقیق
* فرضیات تحقیق
* مواد و روش انجام تحقیق
فصل دوم: «مقدمه»
* اشاره‌ای به وضعیت زنان پیش از دوره امویان
* خلافت امویان
فصل سوم: «جایگاه اجتماعی زنان در دوره امویان»
* خانواده و ازدواج
* نگاه بدبینانه نسبت به جنس زن
* زنان و فعالیت‌های اقتصادی
* کنیزان و آزاد زنان
* نتیجه فصل
فصل چهارم: «وضعیت فرهنگی زنان در دوره امویان»
* نمایی از تحولات فرهنگی بعد از وفات پیامبر (ص)
* موسیقی
* جایگاه زنان در شعر دوره امویان
* حضور زنان در عرصه آموزش
* نتیجه فصل
فصل پنجم: «زنان و فعالیت‌های سیاسی در دوره امویان»
* درآمد
* وافدات
* زنان نقش‌آفرین در واقعه کربلا
* زنان خوارج
* حضور دیگر زنان در عرصه سیاسی
* حضور زنان در دربار اموی
* نتیجه فصل
نتیجه‌گیری.

نوشتن دیدگاه