چکیده:

 رساله حاضر که در رشته تاریخ ایران دوره اسلامی تهیه شده از نظر محدوده تاریخی، از سقوط ساسانیان تا روی کار آمدن عباسیان (132 هـ ق) را دربر می‌گیرد و به بررسی اوضاع سیاسی، اجتماعی خوزستان در این محدوده زمانی می‌پردازد. خوزستان به دلیل موقعیت جغرافیایی یکی از مهم‌ترین مناطق قلمرو دولت ساسانی بود. این منطقه از یک طرف با استان فارس سرزمین اصلی و زادگاه ساسانیان و از طرف دیگر با سرزمین بین‌النهرین (عراق) که مرکز حکومت آن‌ها (تیسفون) هم‌مرز بود. علاوه بر این مزیت سیاسی، این سرزمین از لحاظ اقتصادی به دلیل داشتن رودهای پر برکت و نزدیک بودن به خلیج فارس، دارای زندگی اجتماعی پر خیری بوده است. پس طبیعی می‌باشد که فرمانروایی چنین منطقه‌ای برای دولت ساسانی چه اندازه اهمیت داشته است. در اواخر حکومت ساسانی و با ضعف این دولت، اعراب جزیره العرب به دلیل مسائل اقتصادی به مرزهای غربی ایران روی آوردند و با از بین رفتن دولت دست نشانده حیره توسط خسروپرویز، دیگر حائلی میان این اعراب و مرزهای ایران وجود نداشت. با ظهور اسلام و شروع فتوحات اسلامی، از زمان ابوبکر، زمینه حمله به مرزهای غربی ایران آغاز شد و در زمان عمر خلیفه دوم ادامه پیدا کرد و در اینجا بود که خوزستان به‌عنوان منطقه‌ای که مهم‌ترین جنگ‌های دوران اسلامی در آنجا وجود آمد و بعد از فتح از سرزمین‌های تسهیل کننده نفوذ به ایران بوده است، از اهمیت خاصی برخوردار می‌شود. با روی کار آمدن امویان، خوزستان نقش تازه‌ای به خود می‌گیرد و به پایگاه مهم فعالیت گروه ناراضی از اینِ حکومت و همچنین فعالیت خوارج تبدیل می‌شود که در متن رساله به بررسی این موارد پرداخته خواهد شد.

نوشتن دیدگاه