چکیده:

 جابر بن یزید جعفی کوفی (حدود 50 _ 128 ه.ق)، از اصحاب نامدار صادقین (ع) و از عالمان برجسته‌ی شیعه‌ی امامیه در اوایل قرن دوم هجری است. عمده فعالیت‌های علمی وی، در شاخه‌های حدیث، فقه و تفسیر بود و علاوه بر این‌ها، توجه ویژه‌ای به تاریخ اهل‌بیت (ع) و کلام شیعی داشت. این پژوهش به واکاوی شخصیت، جایگاه و تأثیر وی در علوم و معارف شیعه می‌پردازد. از این‌رو در قدم اول، برای شناخت بهتر شخصیت جابر، ضمن آشنایی با خاندان جعفی، تأثیرات فضای کوفه (زادگاه و محل سکونت وی) بر شکل‌گیری شخصیت او مورد بررسی قرار گرفته است. در ادامه، اطلاعات اندکی در مورد سیر زندگی او ارائه شده که این ضعف از فقدان و یا کمبود منابع ناشی می‌شود. در مقابل این کمبود، گنجینه‌ی روایات پرشمار وی، منبعی بسیار مهم در شناخت عقاید و آرای اوست؛ هرچند نمی-توان تمام سنت منسوب به وی را معتبر دانست. به‌هرحال چنان‌که در این پژوهش نشان داده شده، او از شیعیان امامی بود و به آموزه‌های کلامی ائمه اطهار (ع) مانند وصایت و امامت امامان (ع)، تولی و تبری، علم امام (ع)، رجعت و مهدویت، اعتقادی راسخ داشت. در میان شیعیان و اهل تسنن نظرات متنوعی در مورد شخصیت وی ابراز شده؛ اما شاید مهم‌ترین مسئله در مورد او، اتهام غلو است. حال‌آنکه او از این اتهام مبراست و شخصیت برجسته‌ی وی به‌عنوان یک شیعه‌ی معتقد و وفادار به مکتب اهل‌بیت (ع)، مورد سوء استفاده‌ی غالیان قرار گرفته است. بخش پایانی این پژوهش نیز به حیات علمی _ فرهنگی جابر جعفی و سهم وی در توسعه‌ی علوم و معارف شیعی می‌پردازد و مواردی چون مشایخ و شاگردان و آثار منسوب به او را مورد توجه قرار می‌دهد.

نوشتن دیدگاه