چکیده:

 اخبار راویان و محدثان غیر امامی از امامان، بخشی از منابع حدیث امامیه را به خود اختصاص داده است که گاه آموزه‌ها و مفاهیمی را به ارمغان آورده‌اند. راویان زیدیه به‌عنوان یکی از فرق شیعه غیر امامی تأثیر قابل ملاحظه‌ای در حدیث امامیه دارند. از این‌رو، این امکان وجود دارد که در یک نگاه کلی با بازشناسی موضوع روایات اینان، میزان راه‌یابی اخبار و نظرات آن‌ها را در منابع حدیث امامیه شناسایی کرد. اهمیت انجام این پژوهش در شناخت جریان‌های شیعی سده‌های نخستین و نیز آشنایی با تاریخ حدیث امامیه است. «تأثیر زیدیه بر حدیث امامیه» را می‌توان با بررسی و جستجوی راویان زیدی در سند احادیث امامیه پی گرفت. آن دسته از راویان زیدی که صاحب کتاب بودند و نجاشی و طوسی به کتاب‌های آن‌ها اشاره کردند، بیشترین روایات را در منابع حدیثی امامیه نقل کردند. بررسی طرق و اسانید روایات این راویان نشان می‌دهد شیعیان کوفی و به‌طور کلی غیر امامی‌ها در رساندن کتاب‌های زیدیه به منابع امامیه تأثیر بسزایی دارند. از سوی دیگر برخی مشایخ امامی که در اخذ و نقل حدیث ضبط و وثاقت کامل نداشتند، این روایات و کتاب‌ها را به نسل محدثان و جوامع پسین منتقل کردند. ابن‌عقده که از اساتید و محدثان برجسته زیدی در مجامع اهل سنت و شیعه بوده، کتاب‌ها و روایات زیدیان را نظم و نسقی دوباره داده و پراکنده کرده است. همچنین او رجال‌شناس زبده‌ای بوده و اثر آن را در منابع رجالی متقدم و متاخر امامی می‌توان دید. ردّ پای روایات و راویان زیدی را می‌توان در برخی احادیث تاریخی، تفسیری و فقهی دید؛ از جمله بخش اعظم تفسیر ابوالجارود در تفسیر قمی محفوظ مانده است. ابوالجارود پر روایت‌ترین راوی زیدی در منابع حدیثی امامیه است.

کلیدواژه‌ها:راویان زیدی، حدیث زیدیه، طرق راویان زیدی، ابن‌عقده، ابوالجارود، ابن‌جعابی، احادیث دخیله.

مقالات مرتبط:

 1. زید بن علی/ به روایت عمرو بن خالد در منابع امامی، اعظم فرجامی، آینه پژوهش، مرداد و آبان 1391، شماره 135 و 136، (5 صفحه، از 94 تا 98)
2. تأثیر ابوالجارود بر روایات امامیه، محمدکاظم رحمان ستایش، اعظم فرجامی، علوم قرآن و حدیث، بهار و تابستان 1391 - شماره 88، (38 صفحه - از 9 تا 46)، (علمی _ پژوهشی)‏.

نوشتن دیدگاه