چکیده:

 این نوشتار با استفاده از منابع تاریخی معتبر به تجزیه و تحلیل شخصیت والای مالک اَشتر و ارتباط عمیق ایشان با امام علی (ع) و تأثیرات وی در وقایع دوران خلافت و زمامداری حضرتش می‌پردازد. نویسنده به دنبال تبیین جایگاه و عملکرد مالک اَشتر و خاندان او به لِحاظ سیاسی، اجتماعی، نظامی، فرهنگی و اعتقادی بوده و نقش خاندان وی در تثبیت عقاید شیعه و نهادینه کردن فرهنگ تشیع در نیمه قرن اوّل هجری را منعکس می‌سازد. این تحقیق در پنج فصل تدوین یافته است. در فصل اوّل وی با مروری کوتاه در زندگانی مالک اَشتر و خاندان ایشان، شناسنامه مالک اَشتر، فرزندان، برادران، خواهران، نوادگان و ویژگی‌های خانوادگی آنان را بیان و از آن‌ها به لحاظ علمی، سیاسی، نظامی، عقیدتی، فرهنگی و تشیع، تمجید فراوان می‌کند. نگارنده در فصل دوم با اشاره به دوران زندگی مالک اَشتر در عصر خلفای سه‌گانه ابعاد مختلف نقش‌آفرینی وی در جنگ‌های آن زمان و فتح‌های مختلف اسلامی را منعکس و نقش مالک در تبلیغ فرهنگ تشیع و قیام بر ضد حکومت عثمان را برجسته می‌سازد. فصل سوم به نقش مالک اَشتر در تحقّق خلافت آن حضرت و جنگ‌های آن دوران مانندِ جَمَل، نهروان و صفین و حمایت همه‌جانبه وی از آن امام اختصاص دارد. در فصل چهارم دیدگاه‌های برخی مفسّران و شخصیت‌های اسلامی، مانندِ پیامبر اسلام (ص)، امیرالمؤمنین علی (ع)، امام صادق (ع) و علمای شیعه و اهل سنّت درباره مالک اَشتر و جایگاه والای علمی، معنوی، عقیدتی و اخلاقی او مطرح و برخی اتهام‌های وارد شده به مالک اَشتر در منابع تاریخی پاسخ داده شده است. در فصل پنجم نقش ابراهیم بن مالک اَشتر در دوران ولایت و امامت امام علی (ع) و پس از آن برجسته شده و شَجاعت‌های وی در جنگ صفین، نقش او در حمایت از حسنین (ع)، قیام مختار و توابین و نیز برخی جنبش‌های شیعی ضد حکومت امویان و درگیر شدن متعدد وی با عاملان حکومتی بیان شده است. نویسنده مالک اَشتر و پسر او ابراهیم را شخصیت‌هایی ولایتمدار، شیفته اهل‌بیت، ایثارگر، شجاع و در عین حال سیاسی، اجتماعی، فرهنگی، علمی و اخلاقی وصف کرده و ابعادی از علم و معرفت آنان را نیز منعکس کرده است.

کلیدواژه‌ها:مالک اشتر، خاندان، امام علی (ع)، شیعه، صفین، نهروان، جمل، خلفا.

نوشتن دیدگاه