چکیده:

 ظهور اسماعیلیان در جهان اسلام اتفاقی مهم در تاریخ این دین است که آثار عظیمی در عرصه‌های مذهب، سیاست، اقتصاد و فرهنگ سرزمین‌های خلافت اسلامی برجای گذاشت. دعوت اسماعیلی در ایران نیز مخاطبان فراوانی یافت. فعالیت داعیان دانشمند این فرقه موجب گسترش آئین اسماعیلیه در ایران شد. با پیروزی اسماعیلیان در شمال آفریقا و تشکیل خلافت فاطمی، جهان اسلام برای اولین بار شاهد فرمانروایی دو خلافت اسلامی به‌طور همزمان بود. روابط خصمانه‌ی این دو قدرت بزرگ موجب بروز صف‌بندی‌های سیاسی در دنیای اسلام شد. مردم ایران نیز از این تحولات بر کنار نمانده و ایران به‌ویژه با آغاز فعالیت‌های حسن صباح و پس از شقاق نزاری _ مستعلوی در فرقه‌ی اسماعیلیه، صحنه‌ی حضور فعال پیروان این جنبش بود. اشغال ایران توسط سلجوقیان و حمایت آنان از خلافت بنی‌عباس و مذهب اهل سنت بر شکاف بین دولت و مردم افزود. شکافی که سیاستمداران ایرانی قدرتمندی همچون خواجه نظام‌الملک نتوانستند به‌طور دائم بر آن چیره شوند. افزایش روزافزون تضادهای سیاسی، مذهبی، اقتصادی، اجتماعی و نژادی و عدم ارائه‌ی راه حلی از طرف قدرت‌های مسلط بر کشور که در آن بازه‌ی زمانی یکی از بحرانی‌ترین اعصار خود در زمینه‌ی اختلافات مذهبی و طبقاتی و نژادی و شکاف‌های اجتماعی را طی می‌کرد، زمینه و علت گرایش مردم خسته از ستم حاکمان سلجوقی و عباسی به دعوت اسماعیلیه بوده است.

نوشتن دیدگاه